Przemoc w związku – rodzaje. Jak rozpoznać agresora?

Przemoc – definicja

Czym jest przemoc? Definicja mówi, że przemoc jest zjawiskiem, które polega na intencjonalnym działaniu jednej osoby wobec drugiej, które opiera się na przewadze sił, powoduje szkody i cierpienie, a także narusza dobra osobiste osoby i jest działaniem niezgodnym z prawem.

Żeby jakiś czyn nazwać przemocą, powinny być spełnione łącznie cztery warunki:

• Jedna osoba (agresor) ma dużą przewagę nad drugą (ofiarą)

• Osoba, która doznaje przemocy, czyli ofiara, doznaje bólu i cierpienia – w sferze fizycznej lub psychicznej

• Agresor poprzez zaniechanie lub celowe działanie działa na niekorzyść swojej ofiary

• Agresor działa w sposób celowy i intencjonalny, decydując się na rozwiązania, które skrzywdzą drugą osobę.

W relacji, która opiera się na przemocy, nie ma mowy o partnerstwie, nie liczą się potrzeby, chęci czy zdanie ofiary, bo agresor ma zawsze nad nią przewagę i dąży do jak największej kontroli jej życia – w każdym jego aspekcie.

Rodzaje przemocy

Przemoc może przyjąć najróżniejsze oblicza i występować w różnym natężeniu. Bardzo często też napastnik nie ogranicza się wyłącznie do stosowania wobec swojej ofiary jednego rodzaju przemocy i stosuje wiele rozmaitych technik, które mają na celu jak największe zaszkodzenie ofierze i uzależnienie jej od siebie.

Można wyróżnić następujące rodzaje przemocy:

• Przemoc fizyczna – przemocą fizyczną jest intencjonalne zachowanie, które w rezultacie powoduje ryzyko uszkodzenia ciała lub faktyczne uszkodzenie ciała. Przy przemocy fizycznej dochodzi do naruszenia nietykalności fizycznej. Może ona przejawiać się we wszelkich aktach przemocy fizycznej – biciu, krępowaniu ruchów, kopaniu, poszturchiwaniu, szczypanie, ciągnięcie za włosy i wielu innych.

• Przemoc psychiczna – przemoc psychiczna to nic innego jak naruszanie godności osobistej drugiego człowieka. Objawia się między innymi poprzez groźby, manipulacje, szantaż, osaczenie, wyzwiska, obelgi, upokarzanie i lekceważenie, a także wiele innych. Doprowadzić ma do złego samopoczucia psychicznego, zniszczenia samooceny i celowego wprowadzania w obniżony nastrój. To najczęstsza, a jednocześnie najtrudniejsza do udowodnienia forma przemocy.

• Przemoc ekonomiczna – polega na naruszeniu prawa własności, a także celowe działania, które nie pozwalają osobie na zaspokojenie ich podstawowych potrzeb. Do przemocy ekonomicznej zalicza się między innymi takie dysponowanie budżetem domowym, by potrzeby ofiary nie były w żaden sposób zaspokajane i były lekceważone nawet w bardzo podstawowym zakresie, ale także kradzieże, dysponowanie pieniędzmi wbrew woli osoby pokrzywdzonej czy sprzedawanie jej rzeczy bez wiedzy i zgody, a także zmuszanie do spłacania lub zaciągania długów.

• Przemoc seksualna – to inaczej naruszenie intymności. Pod tym terminem rozumie się molestowanie, zmuszanie do współżycia – siłą, podstępem lub szantażem, a także nieliczenie się z pragnieniami drugiej osoby i zmuszanie do niechcianej aktywności.

• Zaniedbanie – zaniedbywanie też może być formą przemocy. To szczególna forma przemocy ekonomicznej i polega na zaniedbywaniu osoby zależnej w stopniu, który pozbawia ją nie tylko własności, ale też normalnych warunków do życia i możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb.

Przyczyny przemocy

Przyczyny przemocy to temat wciąż zgłębiany przez lekarzy, psychologów i innych badaczy – zrozumienie przyczyn przemocy pozwala na opracowanie metod przeciwdziałania jej. Niegdyś powszechna była teoria, że do przemocy dochodzi z powodu złych warunków finansowych. danej rodziny, a przez to do zaburzenia bezpieczeństwa na tle ekonomicznych. Współcześnie to twierdzenie jest jednak negowane, bo do aktów przemocy dochodzi także w domach ludzi zamożnych i dobrze sytuowanych.

Za przyczyny przemocy uważa się dzisiaj przede wszystkim:

• Nadużywanie substancji psychoaktywnych – alkohol, dopalacze czy narkotyki mogą wpływać na zwiększenie poziomu agresji i doprowadzić do występowania aktów przemocy.

• Zaburzenia osobowości

• Choroby psychiczne

• Niską tolerancję frustracji

• Wysoki poziom agresji, który wynika bezpośrednio z uwarunkowań biologicznych

• Czynniki środowiskowe – dużą rolę odgrywa środowisko, w którym wychowała się osoba mająca problemy z agresją i stosująca przemoc. Jeśli dziecko wychowało się doświadczając przemocy i obserwując ją w życiu codziennym, istnieje spora szansa, że samo też będzie się tak zachowywać w przyszłości, bo będzie to dla niego zachowanie normalne i znane.

Przemoc w związku

Przemoc w związku to niestety dość znany schemat. Statystycznie częściej jej ofiarami są kobiety. Przez to istnieje duże prawdopodobieństwo, że każdy zna osobę, która w taki lub inny sposób jest uwikłana w związek, w którym dochodzi do aktów przemocy – jeśli nie fizycznej, to psychicznej.

W społeczeństwie nadal też istnieje tendencja do obwiniania ofiar przemocy za ich stan. Często można się spotkać ze zdziwieniem, że ktoś tkwi w takim związku pełnym przemocy, które kończy się konkluzją, że „chcącemu nie dzieje się krzywda”.

Niestety, to wcale nie działa w ten sposób. Osoba, która na co dzień doświadcza przemocy może nie mieć siły, by wydostać się z takiej sytuacji. Bardzo często może też nie dostrzegać warunków w jakich żyje i je sobie normalizować oraz racjonalizować. Nierzadko bierze też winę na siebie, co jeszcze bardziej wpływa na obniżenie samooceny i niezdolność do życia poza tym pełnym przemocy.

Przemoc w związku bardzo często zawiera podobne elementy i na ich podstawie można stworzyć pewien schemat działania przemocy.

W bliskich relacjach nie od razu pojawiają się problemy. Najpierw następuje okres wzajemnej fascynacji i bliskości, który z czasem zaczyna ewoluować w niepokojącym kierunku.

Bywa też, że wszelkie sygnały ostrzegawcze – zaborczość, duża zazdrość czy kontrolowanie drugiej osoby, są uważane za przejaw miłości i zaangażowania. Niejednokrotnie zdarza się też, że na etapie zdobywania serca i zaufania, osoba, która stanie się agresorem, opowiada nieprawdziwe historie z życia, by wzbudzić współczucie.

Do aktów przemocy najczęściej zaczyna dochodzić wtedy, gdy pomiędzy agresorem a ofiarą wytworzą się więzi, które trudno jest już zerwać – może to być wzięcie ślubu, ale też zajście w ciążę czy urodzenie dziecka.

Osoba, która stosuje przemoc nie uważa się za winną i całą winę za sytuację obarcza swoją ofiarę. W ten sposób wzbudza w ofierze poczucie winy, co powoduje coraz większą jej uległość i próbę przypodobania się napastnikowi, by tylko uniknąć aktów przemocy.

Osoba, która doświadcza w związku aktów przemocy przechodzi swoiste pranie mózgu, a jego początkowych efektów może nawet nie zauważać. Osoba stosująca przemoc i agresję stosuje szereg technik, by jak najbardziej związać ze sobą ofiarę, złamać jej ducha i sprawić, by nie mogła ani nawet nie chciała od niego uciec. Stosowane w tym celu są:

• Izolacja

• Groźby

• Poniżanie

• Demonstracje siły i możliwości – w tym również akty przemocy fizycznej

• Budowanie nawyku posłuszeństwa za pomocą bicia, strachu i gróźb, które łamie charakter i wymusza podległy stosunek ofiary

• Okazywanie pobłażliwości i okruchów ciepłych uczuć – by osoba, która doświadcza przemocy nie wiedziała kiedy i za co zostanie ukarana lub nagrodzona. To jeszcze bardziej powoduje w jej głowie zamieszanie.

Wyrwij się ze spirali przemocy, walcz o lepsze jutro

Osoba, która doświadcza przemocy nie poradzi sobie sama. Jeśli znasz kogoś takiego, nie wstydź się i nie tłumacz sobie, że to nie Twoja sprawa, tylko postaraj się pomóc. Nie poddawaj się nawet wtedy, gdy ofiara nie zachowuje się tak, jak myślałeś, że będzie się zachowywać. Ona naprawdę potrzebuje pomocy, tylko potrzeba czasu i wiele wsparcia, by zrozumiała, że jej życie nie jest takim jakie powinno być i może być zupełnie inne.

Także jeśli jesteś ofiarą przemocy pamiętaj: są ludzie, którzy gotowi są Ci pomóc. Zwróć się do najbliższych albo do odpowiednich służb, które mogą udzielić Ci wsparcia i sprawić, że agresor zniknie z Twojego życia.

Problemy jednak nie znikną razem z nim – trzeba poradzić sobie też z własną psychiką, a to zadanie naprawdę bardzo trudne. Na szczęście także tutaj możesz liczyć na wsparcie – zgłoś się na terapię dla ofiar przemocy. Wykwalifikowany psychoterapeuta nie rozwiąże problemów za Ciebie, ale pozwoli Ci zmierzyć się z demonami przeszłości i wyjść z tej walki zwycięsko.

Zdecyduj się na terapię lub namów na nią kogoś, kto jej potrzebuje. Od tego momentu może rozpocząć się jej zupełnie nowe, pozbawione przemocy i ciągłego poczucia strachu życie.