Toksyczna matka – Jak sobie z nią radzić?

Toksyczna matka: kiedy miłość zostaje zastąpiona manipulacją

Miłość matki do dziecka jest często opiewana jako najczystsza i najszczersza forma uczucia, jaką można doświadczyć. Ale co, gdy obraz ten zostaje zaburzony? Gdy miłość przechodzi w manipulację, kontrolę i emocjonalne zranienia?

Toksyczna matka to koncepcja, której większość z nas nie chce nawet dopuścić do swojej świadomości. Wychowani w kulturze, gdzie matka jest symbolem opiekuńczości i poświęcenia, trudno jest zaakceptować, że niektóre matki mogą działać na szkodę własnych dzieci.

Charakteryzuje ją szereg zachowań, które podważają zdrowie psychiczne i emocjonalne jej dziecka:

• Manipulacja uczuciami: „Robię dla ciebie tyle, a ty…”. Słowa, które mają na celu wzbudzenie poczucia winy, są stałym elementem jej repertuaru.
• Kontrola nad każdym aspektem życia: Od wyboru ubrań, przez decyzje życiowe, po relacje z innymi ludźmi – toksyczna matka musi mieć nad wszystkim kontrolę.
• Brak akceptacji i nieustanne krytykowanie: Nic nie jest wystarczająco dobre. W jej oczach zawsze znajdzie się coś do zarzucenia.
• Narzucanie własnych niespełnionych marzeń: „Ja chciałam być lekarzem, więc ty też musisz nim zostać”. Toksyczna matka nie widzi przed sobą niezależnego człowieka, lecz przedłużenie siebie.
• Stawianie siebie w centrum uwagi: Wszystkie emocje i sytuacje muszą kręcić się wokół niej. Jej potrzeby zawsze są ważniejsze.

Toksyczność w relacji z matką jest trudna do zrozumienia i zaakceptowania. Nierzadko ofiary takich relacji walczą z poczuciem winy, myśląc, że to one są problemem. Ale prawda jest taka, że nikt nie zasługuje na bycie traktowanym w sposób toksyczny, niezależnie od tego, czy źródłem tego zachowania jest rodzic.

Cechy toksycznej matki

Bardzo rzadko toksyczna matka zdaje sobie sprawę z tego, że jej zachowanie jest toksyczne i krzywdzi dzieci. Bardzo często zdarza się, że nawet gdy to oskarżenie zostanie sformułowane wprost, zaprzeczy i jeszcze bardziej się zdenerwuje. Zaczną się wywody i tłumaczenia, że wszystko robione było dla dobra dziecka, a dziecko jest niewdzięczne i zbyt mało inteligentne, żeby to zauważyć. To kolejny system obronny, który stosowany jest przez toksyczne matki w relacjach z innymi. Takie matki właściwie nigdy nie widzą winy w sobie. Za wszystko obwiniają swoje dzieci, nierzadko też partnerów. Jakie są cechy i zachowania toksycznej matki?

8 cech toksycznej matki

1. Ciągła krytyka – toksyczna matka ma tendencję do umniejszania lub wręcz niezauważania sukcesów dziecka, za to podkreślania wszystkich porażek. Zalety dziecka są pomijane, a wady podkreślane i wyolbrzymiane na każdym kroku. Toksyczna matka może też porównywać dziecko do innych, podkreślając jak bardzo gorsze i mniej udane jest od rodzeństwa, czy swoich rówieśników. Starania dziecka nigdy nie są wystarczające. Takie dziecko czuje, że musi zasłużyć na matczyną miłość i nie jest wystarczająco dobre, by na nią zasłużyć.
2. Ignorowanie i lekceważenie dziecka, brak szacunku do jego zdania – nie tylko słowa ranią. Dla dziecka matka jest najważniejszą osobą na świecie, dlatego jej zdanie jest dla dziecka bardzo ważne. Dlatego karanie milczeniem i ignorowanie dziecka niszczy jego psychikę i wmawia przekonanie, że jest nieważne i niepotrzebne. Toksyczna matka nie interesuje się dzieckiem i nie obchodzi jej, co ma do powiedzenia. Przerywa mu, nie słucha i wychodzi z pokoju podczas, gdy dziecko coś opowiada. Nawet jeśli pyta dziecko o zdanie – nie szanuje go i wymaga, by wszystko było zrobione tak, jak chce tego ona. Może to dotyczyć nawet kwestii trywialnych, na przykład związanych z obiadem, a także tych poważniejszych – jak lekceważenie dziecka, gdy wyraża swoje potrzeby i plany, na przykład dotyczące wyboru szkoły. Nie odpowiada na pytania dziecka, a także umniejsza jego odczucia.
3. Zazdrość o dziecko – toksyczna matka może być zazdrosna o dziecko. Zazdrość ta przeradza się w niezdrową konkurencję. Matka może być na przykład zazdrosna o więź córki z ojcem lub szantażować dziecko emocjonalnie, gdy to – po rozwodzie rodziców – nadal chce utrzymywać kontakt z ojcem. W przypadku dorosłych córek, toksyczne matki mogą też posunąć się nawet do prób uwodzenia partnerów swoich dzieci.
4. Obsługuje, ale nie angażuje się emocjonalnie – toksyczna matka, dla osób z zewnątrz może zajmować się dzieckiem wręcz wzorcowo. Gotuje mu obiady, sprząta i zapewnia obsługę. Nie zapewnia jednak wsparcia i zaangażowania emocjonalnego. Jest wycofana, chłodna i zamknięta. Gdy dziecko skarży się, bo potrzebuje matczynej miłości, wybucha gniewem i wypomina, że przecież daje dziecku wszystko – ma co jeść i w co się ubrać, więc jest niewdzięczne, skoro narzeka.
5. Obwinia dziecko o swoje życiowe niepowodzenia – traktuje dziecko jak przysłowiową kulę u nogi i zrzuca na niego winę za swoje nieudane życie. Uważa i głośno mówi o tym, że gdyby nie dziecko, osiągnęłaby spektakularny sukces, ale wszystko dla niego poświęciła, dlatego za jej wszystkie życiowe niepowodzenia odpowiada właśnie dziecko.
6. Zaprzecza faktom – nawet skonfrontowana ze swoim zachowaniem nie potrafi zauważyć, że jest ono krzywdzące i stanąć oko w oko z faktami. Będzie problem bagatelizować, uważać, że dziecko „wymyśla”. Może też zachowywać się jak idealna matka w towarzystwie, podczas gdy w domu urządza dziecku karczemne awantury i niszczy jego fundamentalne poczucie wartości.
7. Zachowuje się nieprzewidywalnie – dziecko nigdy nie wie, kiedy mama będzie zadowolona, a kiedy się zezłości. Jednego dnia pewne zachowania są ignorowane lub wręcz nagradzane, drugiego są karane. Na zmianę jest miła i opiekuńcza lub agresywna i bez kontroli nad swoimi emocjami.
8. Wymusza określone zachowania – czasami robi to poprzez szantaże emocjonalne, a czasami daje drogie prezenty, by dziecko czuło się zobowiązane do odwdzięczenia się, czyli postępowania tak, jak chce tego matka.

Toksyczna matka a dorosły syn

Toksyczna matka pozostaje taką, nawet gdy dziecko będzie już dorosłe. W przypadku synów może stać się chorobliwe zazdrosna i starać się zawłaszczyć syna dla siebie. Zaborcza matka będzie nadal próbowała kontrolować każdy aspekt jego życia. Jeśli syn się wyprowadzi, będzie żądała sprawozdań z każdej godziny życia i podejmowania wszystkich decyzji w porozumieniu z nią.

Może też dostrzegać w partnerce syna, a także w jej rodzinie, zagrożenia – osób, które odbiorą jej syna i pełną kontrolę nad jego życiem. Może szantażować go stanem swojego zdrowia – wymuszać przysługi, czy wożenie po lekarzach, nawet jeśli jest perfekcyjnie zdrowa. Przy partnerce syna i jej rodzinie będzie umniejszać wartości własnego syna i nie będzie wierzyć, gdy ktoś będzie go przy niej chwalił.

Ma tendencje do traktowania dorosłego syna jakby ciągle był dzieckiem. Zachowuje się jakby syn potrzebował jej nadzoru przez dwadzieścia cztery godziny i siedem dni w tygodniu. Nie szanuje jego zdania i wyborów życiowych.

Toksyczna matka a dorosła córka

Matki częściej niż na synów, swoje toksyczne, negatywne emocje przelewają właśnie na córki. Dzieje się tak dlatego, że w społeczeństwie nadal powszechnie funkcjonuje model, w którym to właśnie od córek wymaga się więcej.

Cechy toksycznej matki mogą się nasilić, gdy matka zauważa, że przestaje mieć pełną kontrolę nad życiem dorosłej córki. Nie akceptuje jej wyborów życiowych, ciągle porównuje córkę do siebie i innych. Toksyczna matka podkreśla, że inni „w tym wieku” osiągnęli już znacznie większy sukces.

Toksyczne matki wymagają od córek, by były odpowiedzialne za ich szczęście. Dlatego żądają, by córki stawiały życie matek nad swoje własne. Nadrzędnym celem w życiu uwikłanych w taką relację córek ma być sprawianie matce radości i zadowalanie jej na każdym kroku.

W innym wypadku toksyczna matka sięga po szantaż emocjonalny i wypomina córce, że jest niewdzięczną egoistką, która nie potrafi zająć się własną matką. Nie znosi sprzeciwów, a przy tym też absolutnie nie akceptuje jej wyborów życiowych. Toksyczna matka nadal próbuje sterować jej życiem, sięgając po wszystkie możliwe środki, by było tak, jak ona chce. Potrzeby dorosłej córki są całkowicie pomijane i lekceważone.

Toksyczne matki zabierają córkom nie tylko pewność siebie, ale pozbawiają je też prawa do prywatności. Toksyczne matki uważają, że córki nie są w stanie podjąć żadnej decyzji bez nich i im na to nie pozwalają. Oczywiście, tłumacząc to nieśmiertelnym stwierdzeniem „to dla twojego dobra”.

Jak się uwolnić od toksycznej matki?

Wiele osób, które uwikłane są w tak niezdrową relację, zastanawia się, jak radzić sobie z toksyczną matką. Matka to jednak matka – dla własnego dobra warto choć podjąć starania, by nawiązać z nią dobre, zdrowe kontakty. Nie zawsze będzie to możliwe, czasami też trzeba zrozumieć, że najlepszym, co można zrobić to odciąć się i zacząć żyć własnym życiem. Więc, jak uwolnić się od toksycznej matki?

W życiu wiele osób spotyka się z trudnymi relacjami rodzinnymi. Czasami to właśnie bliscy rodzice, zwłaszcza matki, mogą stać się źródłem niezdrowych emocji i konfliktów. Uwolnienie się od toksycznej matki to proces, który wymaga czasu, wsparcia i determinacji. Jest parę kroków, które pomogą Ci w tej podróży ku zdrowiu emocjonalnemu.

• Rozpoznanie toksyczności: Pierwszym krokiem jest zrozumienie, co to znaczy, że twoja matka jest toksyczna. Może to obejmować nadmierne krytykowanie, manipulowanie uczuciami, ignorowanie twoich potrzeb czy narzucanie własnych oczekiwań.
• Ustal granice: Wyraźnie określ, co jest dla Ciebie akceptowalne, a co nie. Jeśli Twoja matka przekracza te granice, daj jej o tym znać. Może to wymagać od Ciebie pewności siebie i konsekwencji.
• Szukaj wsparcia: Otaczaj się ludźmi, którzy rozumieją Twoją sytuację i mogą Cię wspierać.
• Pracuj nad sobą: To nie tylko kwestia relacji z matką, ale również Twojej reakcji na nią. Techniki relaksacyjne, medytacja czy praca nad samoświadomością pomogą Ci w budowaniu zdrowego dystansu.
• Zastanów się nad komunikacją: Jeśli czujesz, że jest to możliwe, spróbuj porozmawiać z matką o swoich uczuciach i o tym, jak jej zachowanie wpływa na Ciebie. Pamiętaj jednak, że nie zawsze taka rozmowa przynosi oczekiwane efekty.
• Nie obwiniaj siebie: Ważne jest, byś nie obwiniał(a) siebie za toksyczne zachowanie matki. Każdy ma prawo do własnych uczuć i emocji, a Ty masz prawo czuć się bezpiecznie i szanowanie w relacjach rodzinnych.
• Ocena relacji: Jeśli relacja jest niezdrowa, warto zastanowić się nad jej przyszłością. W niektórych przypadkach ograniczenie kontaktu lub całkowite zerwanie relacji może być konieczne dla Twojego zdrowia emocjonalnego.
• Edukuj się: Im więcej wiesz o toksycznych relacjach, tym łatwiej będzie Ci rozpoznać objawy i znaleźć odpowiednie narzędzia do radzenia sobie z nimi.

Pamiętaj, że każdy człowiek i każda sytuacja są unikalne. Dlatego ważne jest, byś słuchał siebie i podejmował decyzje, które są najlepsze dla Twojego zdrowia i samopoczucia. Wyzwolenie się od toksycznej matki to trudna, ale niezwykle ważna podróż w kierunku zdrowia emocjonalnego.

Rozplątanie tak skomplikowanych i niezdrowych relacji z matką jest zadaniem bardzo trudnym. Każde dziecko kocha swoją matkę i ta miłość tli się w nich zawsze. Z tego typu relacją rzadko można poradzić sobie samodzielnie. A trzeba to zrobić, bo toksyczna matka oddziałuje na całe życie swojego dziecka. Naznacza swoim piętnem jego dorosłe związki czy kontakty z własnymi dziećmi. Toksyczną matkę bardzo często wychowuje przecież inna toksyczna matka. Terapia bardzo często jest tutaj niezbędna.

Jeśli jesteś dzieckiem toksycznej matki i czujesz, że nie radzisz sobie z życiem i swoimi emocjami – masz problemy z zaufaniem, otworzeniem się, czy nawiązaniem zdrowej relacji z innymi – zgłoś się na terapię. To właśnie tam zrozumiesz mechanizmy, które Tobą rządzą i, że nie jest to Twoja wina.

Podczas terapii nauczysz się nie tylko otwierać na innych ludzi, ale też zrozumiesz, że nie jesteś osobą winną tego, że Twoja matka zachowywała się w określony sposób. Toksyczne matki latami wprowadzają swoje dzieci w ciągłe poczucie winy. Pozbycie się poczucia winy, będzie pierwszym krokiem do lepszego życia.

Podczas terapii dowiesz się więcej o mechanizmach, które teraz Tobą sterują i nauczysz się wypracowywać sobie dużo lepsze i zdrowsze wzorce postępowania. Możesz wybrać się na terapię indywidualną lub zdecydować się na terapię rodzinną – zwłaszcza jeśli też masz już własną rodzinę i czujesz, że możesz zacząć powielać błędy swojej matki.

Jedna odpowiedź do “Toksyczna matka – Jak sobie z nią radzić?”

1. Joanna pisze:

   28.09.2023 o 14:11:24

   Niestety zgadzam się z tym co jest w tekście, moja mama wiecznie mnie krytykowała, nawet jak dawała nagrodę to mówiła że nie należy mi się bo jestem złą córką 🙁

   Odpowiedz

Artykuł został merytorycznie zweryfikowany przez:

Monika Perkowska

Psycholog, Psychoterapeuta

Na stronie internetowej Psychoterapiacotam.pl, przykładamy wagę do udostępniania jedynie sprawdzonych, rzetelnych informacji dotyczących objawów i profilaktyki chorób, ponieważ jesteśmy przekonani, że rozwijanie świadomości i wiedzy w tej dziedzinie wspomoże długotrwałe utrzymanie zdrowia. Należy jednak zwrócić uwagę, że ten artykuł nie jest poradą lekarską i nie może zastąpić diagnostyki ani konsultacji z lekarzem lub specjalistą psychologiem psychoterapeutą.

Uważasz że problem toksycznej matki dotyczy Ciebie lub kogoś ci bliskiego?

Skontaktuj się z nami !

Poradnię Co tam? Psychoterapia bliska Tobie tworzy zespół doświadczonych psychoterapeutów. Nasze poradnie to miejsca z domową atmosferą. Oferujemy pełny zakres wsparcia dla Ciebie i twoich bliskich.

Pomożemy w doborze najlepszego specjalisty. Znajdziemy najszybszy termin w dogodnej dla ciebie lokalizacji. Możesz również skorzystać z konsultacji online.

+48 698 115 005

Odpowiemy na wszelkie Twoje pytania i wątpliwości. Skontaktuj się z nami już dzisiaj i zmień swoje życie na lepsze !

Umów się konsultację z specjalistą

• Powiązane

Hipokryta a hipokryzja – Czy każdy z nas jest hipokrytą

Smutek jak sobie z nim radzić

Programista – wypalenie zawodowe i depresja na rynku IT

Skuteczne techniki radzenia sobie ze stresem – 20 sprawdzonych metod

Uczucia i emocje

Sposoby radzenia sobie ze stresem

Konflikty w rodzinie i sposoby ich rozwiązywania

Dojrzałość szkolna