Zaburzenia adaptacyjne – co je powoduje? Objawy i leczenie

SPIS TREŚCI:

Czym są zaburzenia adaptacyjne?

Zaburzenia adaptacyjne są kategorią schorzeń psychiatrycznych, które wpływają na zdolność osoby do przystosowania się do środowiska. Termin “adaptacyjne” odnosi się do tego, że te schorzenia pomagają nam radzić sobie i dostosowywać się w trudnych sytuacjach.

Istnieje wiele różnych rodzajów zaburzeń adaptacyjnych, z których każdy ma swój własny zestaw objawów. Do najbardziej rozpowszechnionych zaburzeń adaptacyjnych należą zaburzenia adaptacyjne, zaburzenia stresowe pourazowe (PTSD) i zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD).

Chociaż każde z tych zaburzeń ma swoje unikalne cechy, wszystkie one mają jedną wspólną cechę: pomagają nam radzić sobie z trudnymi sytuacjami życiowymi. Zaburzenia adaptacyjne, PTSD i OCD mają ze sobą cechy wspólne, choć wszystkie te zjawiska należy rozpatrywać osobno. W tym przypadku skupimy się wyłącznie na zaburzeniach adaptacyjnych.

Zaburzenia adaptacyjne w tym kontekście rozumiane są jako nadmierna reakcja emocjonalna na stresor, który można zidentyfikować i odpowiednio określić. Mogłoby się wydawać, że nie jest to zbyt częsta sytuacja – rzeczywistość jednak przeczy tej tezie. Szacuje się, że na zaburzenia adaptacyjne może cierpieć od trzech do nawet dziesięciu procent populacji. Na zaburzenia adaptacyjne cierpią zarówno kobiety, jak i mężczyźni – nie ma tutaj rozróżnienie pomiędzy płciami. Szczególnie często zaś są diagnozowane w przypadku dzieci i młodzieży.

Każdy człowiek napotyka w życiu problemy i przeszkody, które wymagają od niego szybkiej reakcji. Każdy jest narażony na stres i nie da się od tego uciec. Jednak nie wszyscy będą cierpieć na zaburzenia adaptacyjne – wszystko zależy od indywidualnego przypadku danego człowieka.

Przyczyny zaburzeń adaptacyjnych

Zaburzenia adaptacyjne powodowane są przez stres. Stres to całkiem naturalne zjawisko w życiu, którego nie zawsze można uniknąć. Na każdym etapie życia człowiek narażony jest na stres. Nie zawsze jest on czynnikiem negatywnym w życiu. Zdarza się, że stres działa pozytywnie i motywująco. Motywuje do większego wysiłku, pomaga poradzić sobie z problemem i osiągnąć sukces. Bywa jednak, że stres działa bardzo destrukcyjnie na psychikę człowieka. Jeśli czynnik stresujący jest zbyt duży lub nagromadzenie problemów wywołujących stres jest zbyt duże, stres staje się zbyt duży lub permanentny – może to doprowadzić do bardzo wielu problemów. Zarówno tych ze zdrowiem fizycznym, jak i psychicznym.

To właśnie pod wpływem stresu może dojść do wystąpienia zaburzeń adaptacyjnych. W przypadku osób dorosłych stresory związane są najczęściej z pożyciem małżeńskim, związkami, pracą, zdrowiem czy finansami.

Dzieci też są narażone na stres. Nie lekceważ problemów, które dotykają Twoje dzieci – to, że ich problemy z Twojego punktu widzenia mogą wydawać się błahe, nie znaczy, że z ich punktu widzenia są nieistotne. Dla Twoich dzieci ich problemy są bardzo ważne i są w stanie im bardzo obciążyć psychikę. W przypadku dzieci ich problemy najczęściej dotyczą rówieśników, szkoły, kłótni rodziców, problemów z dorastaniem, problemów z własną tożsamością i poszukiwaniem samego siebie.

Istnieją też stresory, które mogą dotyczyć każdego człowieka, niezależnie od wieku. Wśród tych stresorów można wymienić:

Śmierć
Choroba
Konieczność podjęcia żmudnego i trudnego leczenia
Wypadek
Katastrofa
Zmiany w życiu – zmiana szkoły lub pracy, zmiany miejsca zamieszkania, pojawienie się nowego członka rodziny

Każda osoba zupełnie inaczej reaguje na stresujące sytuacje. Niektórzy są odporniejsi, inni bardziej wrażliwi. Co wpływa na to, jak człowiek reaguje na stres? Dużą rolę ma indywidualna podatność danego człowieka na stres. Duże znaczenie mają tutaj:

Inteligencja
Umiejętności społeczne
Obciążenia genetyczne
Opanowanie strategii radzenia sobie w trudnych sytuacjach
Warunki ekonomiczne
Dostępność do wsparcia społecznego

Silna reakcja stresowa może wywołać właśnie zaburzenia adaptacyjne, czyli zaburzenia, które znacząco pogarszają jakość życia i sprawiają, że człowiek nie jest w stanie funkcjonować tak dobrze, jak do tej pory. A silna reakcja stresowa może też wystąpić z naprawdę wielu powodów. Wśród nich można wymienić:

Kilka różnych problemów – osobno każdy z tych problemów dałoby się rozwiązać bez większych problemów. Jeśli jednak nieszczęśliwy splot okoliczności jednak sprawi, że problemy nakładają się na siebie, mogą one w pewnym momencie sprawić, że przerosną one człowieka i sprawią, że wystąpią właśnie zaburzenia adaptacyjne
Stany ciągłe – mieszkanie w domu z problemem alkoholowym, w domu pełnym przemocy, czy w okolicy, która jest niebezpieczna i często dochodzi do groźnych zdarzeń
Jednorazowe wydarzenie o ogromnej sile oddziaływania – są takie wydarzenia, które zdarzają się tylko raz, jednak mogą mieć wpływ na całe życie człowieka. Może to być śmierć kogoś bliskiego, powódź, pożar, inna katastrofa, zamach terrorystyczny, bycie świadkiem lub ofiarą brutalnej zbrodni, ale też rozwód, utrata pracy, zajście w ciążę lub poronienie i wiele innych
Wydarzenia powtarzające się – dziecko narażone na ciągłe obserwowanie kłótni rodziców, ciągłe problemy w związku, problemy z finansami, ubóstwo

Wszystko to może doprowadzić do wystąpienia zaburzeń adaptacyjnych. Niezależnie od wieku czy sytuacji życiowej. Nie da się uciec przed stresorami w życiu. Dlatego tak ważne jest podjęcie walki ze stresem i nauka radzenia sobie z nim w zdrowy sposób.

Kto jest narażony na zaburzenia adaptacyjne?

Tak naprawdę nie da się ustalić dlaczego u jednych osób pod wpływem czynników stresujących występują zaburzenia adaptacyjne, a u innych nie. Można jednak wskazać na pewne czynniki ryzyka, które mogą doprowadzić do rozwoju właśnie tych zaburzeń. Należą do nich:

Samotność – osoby samotne, które nie mają grona bliskich osób wokół siebie i nie mogą liczyć na wsparcie społeczne są narażone na mocniejsze przeżywanie stresu, co może doprowadzić do rozwoju zaburzeń adaptacyjnych
Niski poziom wykształcenia – za tym bardzo często idzie brak umiejętności opracowywania strategii radzenia sobie z problemem
Życie w środowisku miejskim i wielkomiejskim – szybkie tempo życia, słabsza znajomość najbliższego otoczenia i większe uczucie osamotnienia zdecydowanie sprzyjają rozwojowi zaburzeń adaptacyjnych
Stresujące wydarzenie w dzieciństwie – bycie ofiarą przemocy, częsta zmiana miejsca zamieszkania, częsta zmiana szkół, brak poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji w życiu
Długotrwałe narażenie na stres – problemy w pracy, problemy w domu, problemy rodzinne, ciężka, przewlekła choroba

Przyjmuje się, że człowiek, który doświadcza jednego lub kilku tych czynników jest bardziej narażony na wystąpienie zaburzeń adaptacyjnych w odniesieniu do populacji ogólnej. Przyjmuje się też, że częściej narażone na wystąpienie zaburzeń adaptacyjnych są dzieci i osoby młode. Nie mają one bowiem jeszcze zbudowanego stabilnego sposobu na radzenie sobie z czynnikami stresowymi i mogą czuć się przytłoczone tym, co się dzieje w ich życiu – do tego stopnia, że nie są w stanie sobie z tym poradzić. Bardzo często nawet nie potrafią mówić o tym, co je dotyka – dotyczy to zwłaszcza dzieci, które jeszcze nie potrafią radzić sobie z własnymi emocjami i mówić o nich w sposób jasny.

Objawy zaburzeń adaptacyjnych

Wiesz już skąd biorą się zaburzenia adaptacyjne, wiesz już kto jest bardziej narażony na ich wystąpienie. Jednak jakie są objawy zaburzeń adaptacyjnych? Mowa tutaj o bardzo szerokiej gamie rozmaitych doświadczeń. Istnieją jednak pewne charakterystyczne objawy, które są w stanie wskazać na to, że dana osoba może być dotknięta zaburzeniami adaptacyjnymi. Na co powinieneś być szczególnie wyczulony? Co może być dla Ciebie swoistą czerwoną flagą, sygnałami, które świadczą o tym, że ktoś z Twojego otoczenia cierpli lub nawet Ty sam cierpisz na zaburzenia adaptacyjne?

Niepokój o natężeniu zupełnie nieadekwatnym do czynnika stresowego, który do niego doprowadził
Smutek
Płacz
Poczucie beznadziei
Poczucie bezsilności
Przewlekła niestrawność
Bóle głowy
Bóle brzucha
Bóle mięśni
Bezsenność
Myśli samobójcze
Próby samobójcze
Drżenie mięśni
Bezsenność
Ogromne zmęczenie, niewspółmierne do wysiłku
Brak energii do działania
Brak motywacji do działania
Problemy z koncentracją
Problemy z pamięcią
Wycofanie się z życia społecznego
Utrata zainteresowania dotychczasowymi aktywnościami

Najczęściej zaburzenia adaptacyjne dotyczą sfery emocjonalnej, mogą jednak objawiać się też w zachowaniu, a nawet dawać symptomy somatyczne. W tym ostatnim wypadku należy przede wszystkim wykluczyć, że objawy somatyczne, takie jak rozmaite bóle czy drżenie mięśni pojawia się z powodu innej choroby.

Zaburzenia adaptacyjne bywają też porównywane do depresji. Nic w tym dziwnego – w końcu objawy w obu tych przypadkach są bardzo podobne. Jednak zaburzenia adaptacyjne od depresji różnią się jednym, za to bardzo istotnym faktem: zaburzenia adaptacyjne bowiem powstają w odpowiedzi na czynnik stresujący, który okazał się zdecydowanie zbyt duży, by umysł danego człowieka sobie z nim poradził. Depresja natomiast może wytworzyć się bez udziału takiego czynnika i nierzadko nie można dojść do konkretnej przyczyny, która do niej doprowadziła.

Zaburzenia adaptacyjne z reguły ustępują też po maksymalnie pół roku występowania. Jeśli trwają dłużej być może doszło do sytuacji, w której na bazie zaburzeń adaptacyjnych właśnie wytworzyła się również depresja. Może też być tak, że zaburzenia adaptacyjne nie mogą przeminąć, bo ciągle istnieje czynnik stresowy, który do nich doprowadził i dana osoba nie może sobie z nim poradzić ani wyeliminować go ze swojego życia. W takim przypadku mowa już o chronicznych zaburzeniach adaptacyjnych.

Warto też wiedzieć, że nie u wszystkich osób zaburzenia adaptacyjne wyglądają tak samo. Mogą mieć różny przebieg w zależności od konkretnej sytuacji. U niektórych mogą przyjąć przede wszystkim nastrój lękowy, u innych depresyjny, a u jeszcze innych być połączeniem obu tych czynników. Istnieją jeszcze nieokreślone zaburzenia adaptacyjne, które cechują się niespecyficznym zachowaniem i myśleniem – takimi, których nie da się łatwo ująć w ramach dwóch wcześniejszych kategorii.

To jakie objawy wystąpią w danym przypadku to kwestia bardzo indywidualna. W dużej mierze zależy od wieku danej osoby, jej charakteru, skłonności do depresji, skłonności do odczuwania lęku czy stopnia dojrzałości, jakim dana osoba się charakteryzuje.

Konsekwencje zaburzeń adaptacyjnych

Zdarza się, że zaburzenia adaptacyjne ustępują samoistnie. Ludzki umysł ma fascynującą zdolność do przystosowywania się do otaczającej go rzeczywistości. Nawet jeśli bywa tak, że zajmuje mu to dużo więcej czasu. Zaburzenia adaptacyjne mogą zniknąć zwłaszcza wtedy, gdy zniknie stresor, który je wywołał – wyjdziesz z choroby, poprawią się Twoje relacje rodzinne czy sytuacja materialna, przestaniesz bać się o utratę pracy. Nie znaczy to jednak, że zaburzenia adaptacyjne powinieneś ignorować z nadzieją, że same przejdą. Czasami wcale nie jest to takie proste.

Bowiem może się też zdarzyć tak, że nie tylko nie miną, ale też nasilą swoje objawy i znacząco pogorszą jakość życia, a także stan zdrowia psychicznego. Zaburzenia adaptacyjne mogą bowiem doprowadzić do wykształcenia się bardzo poważnych problemów psychicznych – zaburzeń lękowych lub depresji.

Mogą też spowodować, że osoba nimi dotknięta będzie miała myśli samobójcze lub wręcz targnie się na własne życie. Nie można też wykluczyć sytuacji, w której osoba z zaburzeniami adaptacyjnymi zacznie nadużywać substancji psychoaktywnych. To z kolei może doprowadzić do powstania uzależnienia i jeszcze bardziej pogorszyć jakość życia.

Osoba z zaburzeniami adaptacyjnymi może też przyjąć postawę wycofującą się. Wycofywać się z życia towarzyskiego czy rodzinnego, porzucać dawne pasje, nie dbać o przyjaciół, dzieci czy partnerów. To bardzo mocno i negatywnie może odbić się na relacjach międzyludzkich.

Zaburzenia adaptacyjne wpływają też na życie codzienne. Człowiekowi, który jest nimi dotknięty zaczyna brakować siły i motywacji do działania, przez co nawet najprostsze czynności zaczynają go przerastać. To w rezultacie sprawia, że jest coraz więcej zaległych obowiązków i coraz bardziej wzrasta poczucie winy, które jeszcze bardziej pogarsza sytuację. W przypadku dzieci i osób nadal się uczących może to spowodować poważne problemy z nauką. W przypadku osób pracujących – problemy z pracą, które mogą skutkować nawet jej utratą.

Zaburzenia adaptacyjne – leczenie

Jeśli występują u Ciebie zaburzenia adaptacyjne lub podejrzewasz, że dotyczą one kogoś Ci bliskiego to tak naprawdę najlepszym, co możesz zrobić jest udanie się do specjalisty lub zasugerowanie tego bliskiej Ci osobie. Faktycznie, zdarza się, że zaburzenia adaptacyjne znikają same z siebie, wraz z wyeliminowaniem z życia stresora, który je powodował, jednak nie zawsze tak jest i nie wolno tego stanu rzeczy lekceważyć.

Bywa, że zaburzenia adaptacyjne to coś, co przemija, bo w końcu stres dotyczy każdego człowieka. Nie da się uciec przed stresem, ale można sobie poradzić z problemami, które go dotyczą. Poszukaj wsparcia bliskich Ci osób. Takie grono, które zawsze posłuży Ci pomocą, wsparciem, dobrym słowem i będzie motywować oraz pomagać w poradzeniu sobie z problemem działa bardzo wiele. Nie lekceważ jednak roli specjalisty – bywa tak, że dobre chęci to zdecydowanie za mało.

Zgłoś się do profesjonalisty, gdy zaburzenia adaptacyjne nie przechodzą lub znacząco pogarszają Twoją jakość życia. Gdy czujesz, że przerasta Cię sytuacja, w której się znalazłeś i nie wiesz jak samodzielnie poradzić sobie z tym, co Cię spotkało.

Podczas psychoterapii zrozumiesz skąd biorą się Twoje emocje i reakcje, a także nauczysz sobie z nimi radzić. Nauczysz się też jak zdrowo i bezpiecznie dla siebie i otoczenia rozładowywać stres tak, by problemy tego rodzaju już nie nawracały. Częścią psychoterapii w przypadku zaburzeń adaptacyjnych bardzo często są bowiem różnorodne techniki relaksacyjne.

Podczas terapii zdobędziesz też wiedzę na temat tego, jak redukować stres w swoim życiu i jak opracowywać dobre strategie radzenia sobie z nim w przyszłości. Będziesz miał też szansę nauczyć się bardziej pozytywnego podejścia, czy zdobędziesz wiedzę na temat tego, jak właściwie dbać o swoje zdrowie psychiczne i samopoczucie, by nie doprowadzać do nadmiernego nagromadzenia czynników stresowych w Twoim życiu.

Jeśli podejrzewasz, że zaburzenia adaptacyjne dotyczą Twojego dziecka również nie zwlekaj z pomocą. Możesz zacząć od wizyty u lekarza pediatry lub psychologa dziecięcego. Pamiętaj, że to bardzo ważne, by dziecko jak najszybciej otrzymało pomoc, której potrzebuje. Zaburzenia adaptacyjne mogą bowiem bardzo moco zaważyć na jego życiu i zaburzyć prawidłowy rozwój emocjonalny.

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Artykuł został merytorycznie zweryfikowany przez:

Monika Perkowska

Psycholog, Psychoterapeuta

Na stronie internetowej Psychoterapiacotam.pl, przykładamy wagę do udostępniania jedynie sprawdzonych, rzetelnych informacji dotyczących objawów i profilaktyki chorób, ponieważ jesteśmy przekonani, że rozwijanie świadomości i wiedzy w tej dziedzinie wspomoże długotrwałe utrzymanie zdrowia. Należy jednak zwrócić uwagę, że ten artykuł nie jest poradą lekarską i nie może zastąpić diagnostyki ani konsultacji z lekarzem lub specjalistą psychologiem psychoterapeutą.

Poszukujesz specjalisty do rozwoju osobistego ? Potrzebujesz pomocy w rozwiązaniu trudności emocjonalnych ?

SKONTAKTUJ SIĘ Z NAMI !

Poradnia CO tam? to skuteczna psychoterapia dla osób w każdym wieku. Dzięki znakomitej wiedzy i wieloletniemu doświadczeniu naszych specjalistów pomagamy skutecznie. Obdarzamy naszych pacjentów ogromną dozą zrozumienia, empatii i szacunku dla trudności, z jakimi się mierzą.

Pomożemy w doborze najlepszego specjalisty i znajdziemy możliwie najszybszy termin. Do twojej dyspozycji jest 7 placówek w Warszawie, lub sesje online.

Bemowo

+48 22 307 50 37

Targówek +48 573 050 052

Wilanów +48 509 019 090

Włochy +48 509 946 600

Białołęka +48 690 231 531

Skontaktuj się z nami już dzisiaj ! Odpowiemy na wszystkie Twoje pytania.

Umów wizytę Kontakt