Sobota od 9:00 do 15:00
Na czym polegają zaburzenia osobowości? Rodzaje, przyczyny i objawy
Niestety, nie jest łatwo zdiagnozować zaburzenia osobowości. Czasami trudno jest określić, które zaburzenia osobowości występują konkretnie u danego pacjenta. Bardzo często zdarza się też, że ich diagnostykę utrudniają bardzo rozbudowane kryteria. To wszystko sprawia, że cała sytuacja robi się coraz bardziej skomplikowana. A zaburzenia osobowości istnieją i nieleczone są w stanie naprawdę bardzo utrudnić życie.
Dlatego tak istotnym jest ich rozpoznanie i rozeznanie się w możliwościach ich terapii. Czym są zaburzenia osobowości? Jakie są ich rodzaje? Skąd się biorą? Czy można je leczyć? Przeczytaj!
SPIS TREŚCI:
Co to jest osobowość – definicja
Trudno jest podać jedną, konkretną i uniwersalną definicję osobowości. Przede wszystkim należy jednak stwierdzić, że osobowość to coś, co w ogromnym stopniu określa człowieka. Definiuje jego sposób odczuwania, myślenia czy reagowania na różne sytuacje. Osobowość wpływa też na to w jaki sposób i jak człowiek wchodzi w interakcje z innymi ludźmi i otaczającym go światem.
Osobowość nie jest też czymś, z czym człowiek się rodzi – osobowość kształtuje się w ciągu całego życia.
Proces ten jest długotrwały. Zaczyna się już z przyjściem danego człowieka na świat i trwa przez długi czas. Jak długi? Tutaj zdania są podzielone – część badaczy uważa, że osobowość kształtuje się do końca okresu dzieciństwa. Inni natomiast nie stawiają tak wyraźnych granic i twierdzą, że proces ten kształtuje się nawet długo po zakończeniu etapu dzieciństwa i wejściu w dorosłość.
Na rozwój osobowości wpływ ma naprawdę wiele czynników. Ważną rolę odgrywają hormony czy budowa układu nerwowego i jego specyficzne funkcjonowanie. Jednak nie należy zapominać o tym, że środowisko w jakim wychowuje się dana osoba – dom rodzinny, szkoła, relacje z rówieśnikami i wiele innych kwestii.
Zaburzenia osobowości – czym są
Zaburzenia osobowości to coś więcej niż po prostu kryzysy psychiczne. To też coś więcej niż zaburzenia psychiczne, które mogą pojawić się w dowolnym momencie życia danego człowieka, ale mogą też zniknąć. To zaburzenie, które dotyka samej struktury, sedna tego, co tworzyć całą osobowość człowieka.
Zaburzenia osobowości to w takim ujęciu utrwalone wzorce określające postępowanie danej osoby, jej odbieranie rzeczywistości czy podejście do kontaktów międzyludzkich. To cechy charakterologiczne, które mają charakter utrwalony. Zaburzenia osobowości wpływają nie tylko na to, jak dany człowiek postrzega innych ludzi i cały otaczający go świat, ale też na to w jaki sposób myśli, czy jak postrzega samego siebie.
Zaburzenia osobowości mogą bardzo poważnie utrudnić lub wręcz uniemożliwić nawiązywanie zdrowych relacji międzyludzkich i negatywnie wpływać na życie rodzinne, zawodowe oraz społeczne.
Zaburzenia osobowości nie mają epizodycznej natury – dlatego w bardzo potocznym ujęciu można powiedzieć po prostu, że dana osoba właśnie taka jest, bo taka jest jej natura.
Zaburzenia osobowości – przyczyny
Zaburzenia osobowości wynikają ze złożonych przyczyn. Pod uwagę należy brać czynniki biologiczne, psychospołeczne oraz genetyczne. Niegdyś czynniki genetyczne nie były przedmiotem wytężonych badań. Naukowcy koncentrowali się raczej na czynnikach rodzinnych. Wskazywali, że to właśnie środowisko i czynniki psychospołeczne. Wskazywano brak zaspokojenia potrzeby bezpieczeństwa, stres, konflikty w rodzinie i brak zaspokojenia potrzeby miłości, a także zaburzone kontakty między członkami rodziny, doświadczanie przemocy czy dorastanie w warunkach społecznej patologii jako przyczyny wystąpienia zaburzeń osobowości.
W tym ujęciu ogromne znaczenie dla wystąpienia zaburzeń osobowości mają też wszelkie zaburzone i nieprawidłowe relacje na linii dziecko-rodzice. Nadopiekuńczość, chłód emocjonalny, stała kontrola i niemożność podejmowania decyzji.
Zaburzenia osobowości bardzo często objawiają się już w latach młodzieńczych czy w dzieciństwie.
Zaburzenia osobowości – na co zwrócić uwagę w zachowaniu?
Zaburzenia osobowości są bardzo zróżnicowane, dlatego są tak trudne w diagnozowaniu. Jednak istnieje pewna pula cech wspólnych. Zaburzenia osobowości to ciężkie zmiany w samej strukturze charakteru, dlatego można zauważyć objawy, które mogą być niepokojące przy bliższej obserwacji. Mogą też być też pomocne podczas diagnostyki konkretnych zaburzeń osobowości. Do tych cech należy:
-
Mała elastyczność – dana osoba zachowuje się ciągle w ten sam lub w bardzo podobny sposób, niezależnie od okoliczności. Nie jest skłonna do adaptacji do nowych warunków
-
Cechy, które przejawia są bardzo głęboko zakorzenione
-
Cechy te nie są pojedynczym zachowaniem, a całym wzorem zgodnie z którym tworzą charakter konkretnej osoby
-
Przejawiane cechy utrudniają zdrowe relacje międzyludzkie
-
Cechy wpływają na to, jak dana osoba postrzega świat i jak reaguje w określonych sytuacjach
-
Cechy są bardzo przerysowane względem tych, które występują u osób niezaburzonych
Cechy te nie przemijają, nie mają charakteru epizodycznego i podczas całego życia utrwalają się i umacniają.
Rodzaje zaburzeń osobowości
Zaburzenia osobowości to bardzo pojemna grupa zaburzeń. Klasyfikacje są bardzo różnorodne. Nadal jednak można wyróżnić poszczególne rodzaje zaburzeń. Jakie to zaburzenia?
Osobowość paranoiczna
W tym przypadku osoby zaburzone są nadmiernie podejrzliwe. Nie ma to nic wspólnego ze zdrową nieufnością. Takie osoby są przekonane, że cały świat jest nastawiony przeciwko nim i żywią przekonanie, że ludzie chcą ich skrzywdzić. Są w stanie dopatrzeć się złej woli i prób ataku w najbardziej niewinnych gestach.
To wszystko powoduje, że takie osoby są bardzo nieufne, skryte, odsuwają się od ludzi i prowadzą samotniczy tryb życia. A przy tym jednocześnie nie są skłonne do wybaczania innym ludziom, bo wszędzie dopatrują się podstępu i złej woli.
Osobowość schizoidalna
Takie osoby cechuje skrajny indywidualizm. Nie interesują ich trwałe związki z innymi ludźmi, nie są też często zainteresowani w jakimś większym stopniu własną seksualnością. Kontakty z innymi ludźmi nie są dla nich satysfakcjonujące.
W taki sposób sterują swoim życiem, by działać samotnie. Dlatego wybierają zawody, które nie wymagają współpracy grupowej i nie korzystają z pomocy innych osób, jeśli mogą coś zrobić samodzielnie.
Osobowość antyspołeczna
Takie osoby są impulsywne, nierzadko bywają też agresywne. Negują istnienie wszelkich zasad, dlatego zdarza im się wchodzić w konflikty z prawem i to wielokrotnie, w sposób nagminny. Zdarza się też, że sięgają po różnego rodzaju używki – w tym narkotyki czy alkohol.
Ludzie z osobowością antyspołeczną nie znają żadnego umiaru, a ich zachowanie nie zmienia się mimo zaistniałych okoliczności. Nie mają żadnych refleksji nad sobą i swoim zachowaniem, ciągle powtarzając te same wzorce.
Osobowość histrioniczna
Osoby o osobowości histrionicznej mają ciągłą, ogromną potrzebę przebywania w centrum uwagi i są w stanie zrobić naprawdę wiele, by osiągnąć cel. Lekceważą ogólnie przyjęte reguły, zachowują się niestosownie do sytuacji. Nierzadko ich zachowanie cechuje duże natężenie seksualności, uwodzicielskich zachowań czy seksualnych podtekstów.
W ich sposobie bycia można zauważyć pewną przesadę i teatralność gestów czy mowy. Mają też skłonność do uważania, że są w znacznie bliższych i bardziej intymnych kontaktach z innymi ludźmi niż ma to miejsce w rzeczywistości.
Osobowość borderline (z pogranicza)
W tym przypadku osoby zaburzone bardzo często wpadają z jednego stanu emocjonalnego w drugi. To zachowanie jest uciążliwe nie tylko dla nich, ale też dla ich najbliższego otoczenia. Popadają ze skrajności w skrajność – z euforii po głęboką rozpacz, z wyznań miłości po deklaracje gorącej nienawiści.
Takie osoby mają też skłonność do ryzykownych, impulsywnych zachowań – mogą zacząć uprawiać hazard, sięgać po alkohol czy narkotyki, a także podejmować ryzykowne kontakty seksualne.
Osobowość narcystyczna
Ludzi o osobowości narcystycznej cechuje ogromna miłość własna. Takie osoby są przekonane o własnej wyjątkowości i sądzą, że są stworzone do wyższych celów. Innych ludzi traktują z góry i podchodzą do relacji z nimi w sposób bardzo instrumentalny. Narcyz kocha tylko siebie i to właśnie na sobie i swoich potrzebach jest skupiony. Inne osoby są mu potrzebne tak długo, jak długo są w stanie zaspokajać jego potrzeby.
Osoby o osobowości narcystycznej mogą manipulować innymi, by tylko osiągnąć swój cel i nie przejmują się tym, że ich zachowanie może kogoś ranić.
Osobowość unikająca (lękliwa)
Osoby o osobowości unikającej czują ciągły lęk, który paraliżuje je i znacząco utrudnia lub wręcz uniemożliwia podejmowanie decyzji. Takie osoby nie potrafią nawiązywać i utrzymywać więzi z innymi ludźmi.
Boją się podejmować decyzje zarówno te bardzo duże i ważne, jak i te całkiem drobne. Bardzo często w parze z osobowością unikającą idzie bardzo niska samoocena oraz silny lęk przed krytyką ze strony innych osób.
Osobowość anankastyczna
Takie osoby są skrajnymi perfekcjonistami. Wszystko musi zostać wykonane w określonym przez dane osoby porządku i z dbałością o najdrobniejsze nawet szczegóły – nawet jeśli dla innych osób są one nieistotne lub wręcz niezauważalne.
Takie osoby zrobią wiele, by osiągnąć swój cel – mogą nawet zrezygnować z życia towarzyskiego, rodzinnego czy wypoczynku, byle tylko wszystko wyglądało tak, jak to sobie wcześniej ustaliły.
Czy zaburzenia osobowości można wyleczyć?
Bardzo ważne jest to, by zrozumieć, że zaburzenia osobowości nie są chorobą. To nie jest coś, co może minąć. A osoby nimi dotknięte wcale nie są chore. Są po prostu zaburzone – a to znacząca różnica.
Nie znaczy to jednak, że zaburzeń osobowości nie można leczyć. Właściwie nawet należy to robić – tylko tak osoba zaburzona podniesie komfort życia zarówno swój, jak i swojego najbliższego otoczenia. Należy jednak zrozumieć, że nie istnieje żadne magiczne lekarstwo – nie ma żadnych tabletek na wyleczenie zaburzeń osobowości, a szczególnie takie które zadziała od razu. Wymaga to czasu i wysiłku nie tylko osoby dotkniętej zaburzeniem osobowości, ale także całego otoczenia rodzinnego w zrozumieniu problematyki.
Zaburzenia osobowości – leczenie
Zaburzenia osobowości nie są chorobą, ale nadal są czymś nad czym trzeba pracować. Dlatego pierwszym krokiem do sukcesu jest przyznanie, że ma się problem. To wbrew pozorom bardzo trudne, bo osoby zaburzone mogą sobie nie zdawać sprawy z tego, że ich zachowanie jest niewłaściwe i wymaga zmiany.
Podstawą terapii zaburzeń osobowości jest psychoterapia. Bardzo często stosowana jest psychoterapia w nurcie psychodynamicznym – długoterminowa terapia, która jednak przynosi duże sukcesy i -pomaga osobom, które się jej podjęły i systematycznie nad sobą pracują.
Stosowana bywa też terapia w nurcie poznawczo-behawioralnym i najróżniejsze jej odmiany. Niezależnie od rodzaju psychoterapii dla jej powodzenia bardzo ważne jest to, by pomiędzy pacjentem a terapeutą wytworzyła się więź oparta na zaufaniu i wzajemnym zaangażowaniu.
Tylko taka postawa pozwoli otworzyć się i szczerze rozmawiać, co pomoże w pracy nad zmianą zachowań na te bardziej akceptowalne społecznie i mniej utrudniające życie.
Zdarza się też, że stosowana bywa farmakoterapia, ale jest ona stosowana w sposób bardzo doraźny. Lekarstwa podaje się, by wyciszyć najbardziej natężone objawy i pozwolić wyjść z głębokich kryzysów psychicznych tak, by podjęcie psychoterapii było w ogóle możliwe. Farmakoterapia w tym ujęciu może być więc stosowana jako terapia doraźna i wspomagająca. Nie jest w stanie zastąpić psychoterapii i wytężonej pracy nad sobą osoby zaburzonej.
Na stronie internetowej Psychoterapiacotam.pl, przykładamy wagę do udostępniania jedynie sprawdzonych, rzetelnych informacji dotyczących objawów i profilaktyki chorób, ponieważ jesteśmy przekonani, że rozwijanie świadomości i wiedzy w tej dziedzinie wspomoże długotrwałe utrzymanie zdrowia. Należy jednak zwrócić uwagę, że ten artykuł nie jest poradą lekarską i nie może zastąpić diagnostyki ani konsultacji z lekarzem lub specjalistą psychologiem psychoterapeutą.
Poszukujesz specjalisty do rozwoju osobistego ? Potrzebujesz pomocy w rozwiązaniu trudności emocjonalnych ?
SKONTAKTUJ SIĘ Z NAMI !
Poradnia CO tam? to skuteczna psychoterapia dla osób w każdym wieku. Dzięki znakomitej wiedzy i wieloletniemu doświadczeniu naszych specjalistów pomagamy skutecznie. Obdarzamy naszych pacjentów ogromną dozą zrozumienia, empatii i szacunku dla trudności, z jakimi się mierzą.
Pomożemy w doborze najlepszego specjalisty i znajdziemy możliwie najszybszy termin. Do twojej dyspozycji jest 7 placówek w Warszawie, lub sesje online.
Bemowo
Targówek +48 573 050 052
Wilanów +48 509 019 090
Włochy +48 509 946 600
Białołęka +48 690 231 531
Skontaktuj się z nami już dzisiaj ! Odpowiemy na wszystkie Twoje pytania.
Dodaj komentarz