Zaburzenia psychosomatyczne – czym są i jak się objawiają?

SPIS TREŚCI:

Czym są zaburzenia psychosomatyczne?

Czy kiedykolwiek miałeś objawy fizyczne, których nie potrafiłeś wyjaśnić? Poszedłeś do lekarza i nie znalazłeś niczego złego, a mimo to nadal masz wrażenie, że coś jest nie tak. Dzieje się tak, ponieważ czasami objawy fizyczne są spowodowane naszymi myślami i emocjami. Określa się to mianem zaburzeń psychosomatycznych.

Po raz pierwszy ten termin pojawił się w XIX wieku, choć to dopiero wiek XX sprawił, że więcej osób zainteresowało się zaburzeniami tego rodzaju.

Objawy psychosomatyczne to objawy somatyczne, czyli fizyczne, które jednak biorą się z powodów psychicznych.

Nie należy mylić tego z zaburzeniami hipochondrycznymi – w przypadku zaburzeń hipochondrycznych osoba nimi dotknięta bardzo wyolbrzymia wszystkie, zupełnie zwyczajne sytuacje i zmiany swojego ciała i w każdym symptomie doszukuje się objawów bardzo poważnej choroby.

Z zaburzeniami psychosomatycznymi jest inaczej – dotknięta nimi osoba nie wyolbrzymia, nie udaje, nie symuluje. Jej ciało jest nękane przez różne problemy, które jednak biorą swoje źródło z umysłu. W języku angielskim zaburzenia psychosomatyczne mają wiele mówiącą nazwę MUS – Medically Unexplained Symptoms, co można dosłownie przetłumaczyć jako objawy medycznie niewytłumaczalne.

Osoba dotknięta zaburzeniami psychosomatycznymi często chodzi do różnych lekarzy, którzy zlecają kolejne badania, by wykryć istotę problemu. Badania te jednak nie pokazują nic, co mogłoby dawać określone symptomy. Dzieje się tak dlatego, że ciało w istocie jest zupełnie zdrowe. Cierpi umysł i właśnie z tego cierpienia biorą się całkiem fizyczne objawy.

Wydaje Ci się to niemożliwe? A jednak! Zaburzenia psychosomatyczne to całkiem znane zjawisko. W dodatku mogłeś go już sam doświadczyć na pewnym etapie życia. Czy kiedykolwiek zdenerwowałeś się tak, że cierpiałeś wtedy na ból głowy, ból brzucha lub problemy gastryczne? To właśnie typowe schorzenie psychosomatyczne.

Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób żeby mówić o zaburzeniach psychosomatycznych muszą być spełnione następujące warunki:

Objawy somatyczne, które sugerują istnienie poważnej choroby – drętwienie ciała, poważne bóle, mdłości, swędząca skóra i wiele innych
Konflikty emocjonalne i czynniki psychologiczne, które nie pozostają bez wpływu na objawy somatyczne
Brak kontroli nad objawami somatycznymi, połączone z dużym skupieniem na obszarze zdrowia

Szacuje się, że na przewlekłe zaburzenia psychosomatyczne może cierpieć aż dwa procent populacji. Jednak objawy psychosomatyczne mogą pojawiać się też okazjonalnie u innych ludzi – tutaj szacuje się, że około piętnastu procent objawów fizycznych, których doświadcza człowiek ma właśnie podłoże psychosomatyczne.

Szacunki te mogą być niepełne – nie wszyscy, którzy cierpią z powodu zaburzeń psychosomatycznych decydują się bowiem poszukać pomocy lekarza. Statystycznie można też stwierdzić, że dwukrotnie częściej na zaburzenia psychosomatyczne cierpią kobiety.

Przyczyny zaburzeń psychosomatycznych

Zaburzenia psychosomatyczne są dolegliwościami, które są wywołane przez problemy emocjonalne lub psychologiczne. Przyczyna tych zaburzeń jest wprawdzie psychiczna, ale objawy objawiają się w postaci problemów fizycznych. To może utrudniać określenie, czy problem jest rzeczywiście fizyczny, czy też jest spowodowany przez leżący u jego podstaw problem emocjonalny. W niektórych przypadkach zaburzenia psychosomatyczne mogą być tak poważne, że przeszkadzają w normalnym funkcjonowaniu w życiu codziennym.

Wszystko zaczyna się w umyśle – silny negatywny bodziec, długotrwały stres, traumatyczne wydarzenie czy nawet wspomnienie tego wydarzenia – wszystko to może bardzo mocno odbić się na psychice. Czasami bodźców tego typu jest tak wiele lub są tak silne, że zaczynają bezpośrednio oddziaływać na ciało. Umysł próbuje sobie w ten sposób jakoś poradzić z własnym cierpieniem i napięciem, choć przez to cierpi samo ciało.

Dlaczego jednak w ogóle pojawiają się zaburzenia psychosomatyczne? Co sprawia, że to, co w psychice, zaczyna przekładać się na sferę czysto fizyczną?

Przede wszystkim musisz zdawać sobie sprawę z tego, że człowiek to istota bardzo złożona. Nie można mówić o sferze emocjonalnej, psychicznej i fizycznej w taki sposób, jakby nie oddziaływały one na siebie i były czymś zupełnie dla siebie obcym i odrębnym. Wszystkie te sfery są ze sobą nierozerwalnie splecione i przenikają się nawzajem.

Za pojawienie się zaburzeń psychosomatycznych mogą odpowiadać też czynniki genetyczne – jeśli w rodzinie były już przypadki tego typu, jest duża szansa, że objawią się też u innych członków rodziny. Dzieci rodziców dotkniętych zaburzeniami psychosomatycznymi mają statystycznie większą szansę, że takie zaburzenia wykształcą się też u nich.

Za wykształcenie zaburzeń psychosomatycznych bywa też obwiniany układ nerwowy, czy raczej dysfunkcje, które zachodzą w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Można więc powiedzieć, że podłoża zaburzeń psychosomatycznych można szukać w przyczynach genetycznych i biologicznych.

Nie można jednak wykluczyć innej możliwości. Zaburzenia psychosomatyczne mogą być bowiem spowodowane przez swoisty mechanizm obronny organizmu. Ich celem jest próba poradzenia sobie z ogromnym, nagłym stresem, stresem długotrwałym, uczuciem silnego lęku i niepokoju. Wszystko to objawia się w postaci somatycznej, bo organizm uważa, że w ten sposób łatwiej sobie poradzi z tym, co go dręczy.

Do przyczyn zaburzeń psychosomatycznych można doliczyć też pewną podatność charakteru. Jeśli dany człowiek ma skłonność do pesymizmu, odmalowywania wszystkiego w czarnych barwach, zamartwiania się i wyolbrzymiania problemów, może zacząć cierpieć na zaburzenia psychosomatyczne.

Może też zacząć na nie cierpieć, jeśli ma tendencje do gwałtownych reakcji na stres. Jeśli sytuacje stresowe wyzwalają duże pokłady lęku, niezadowolenia, gniewu lub wręcz wrogości taka osoba jest bardziej podatna na zaburzenia psychosomatyczne.

Objawy zaburzeń psychosomatycznych

W dzisiejszych czasach wiele dyskutuje się o fizycznych i psychologicznych skutkach stresu. Nie jest tajemnicą, że kiedy jesteśmy pod presją, nasze umysły i ciała mogą reagować w różny sposób. Strach, lęk, niepokój, traumatyczne wydarzenie – wszystko może odbić się na psychice. A to, co zrani psychikę, może też odbić się bardzo mocno na zdrowiu fizycznym.

Jakie są objawy zaburzeń psychosomatycznych? Tak naprawdę może być ich bardzo wiele. Właściwie, przyjąć należy, że każdy objaw somatyczny, który nie ma swojego medycznego wyjaśnienia i nie jest związany z żadną chorobą somatyczną może być objawem właśnie natury psychosomatycznej. A co możemy wyróżnić wśród takich objawów?

Wymioty
Wzdęcia
Bóle brzucha
Nudności
Bóle głowy
Bóle pleców
Świąd
Drętwienie ciała
Bóle kończyn
Problemy skórne

Przykładów jest naprawdę wiele. Znane są również przypadki, w których osoby dotknięte zaburzeniami psychosomatycznymi traciły władzę w nogach czy sprawność dłoni. Mogą pojawić się problemy z sercem, układem oddechowym, układem moczowym czy układem krążenia. Tak naprawdę każdy organ w ciele może paść ofiarą zaburzeń psychosomatycznych i nie ma tutaj żadnej reguły.

Objawy psychosomatyczne mogą pojawić się też przy zaburzeniach hipochondrycznych. Wtedy pacjent jest przekonany, że jest bardzo ciężko chory. Jest przekonany o tym do tego stopnia, że faktycznie zaczyna odczuwać niepokojące go objawy w obrębie, który padł ofiarą jego wzmożonego zainteresowania. Nie oznacza to jednak, że osoba dotknięta zaburzeniami hipochondrycznymi miała rację i naprawdę jest chora. Za odczuwanie tych objawów odpowiadają właśnie zaburzenia psychosomatyczne. Długotrwały stres w połączeniu z przekonaniem, że jest się osobą ciężko chorą, faktycznie może wyzwolić szereg różnych, niepokojących objawów psychosomatycznych. Dlatego nie można zakładać, że osoba z hipochondrią „wymyśla” czy wręcz „symuluje”. Ona naprawdę cierpi i naprawdę potrzebuje pomocy. Jednak źródło jej cierpienia leży zupełnie nie tam, gdzie się jej wydaje. Pomocy też potrzebuje zupełnie innej.

Diagnostyka zaburzeń psychosomatycznych

Wcale nie jest łatwo zdiagnozować poprawnie zaburzenia psychosomatyczne. Żeby do tego doszło najpierw trzeba wykluczyć wszystko inne. A objawy zaburzeń psychosomatycznych mogą być tak zmienne i nietypowe, że proces ten może być utrudniony i długotrwały.

W końcu na samym początku lekarz wcale nie będzie szukał zaburzeń psychosomatycznych. Będzie szukał choroby somatycznej, która powoduje określone objawy. Także Ty na samym początku najprawdopodobniej wcale nie pomyślisz o zaburzeniach psychosomatycznych i udasz się po pomoc do Twojego lekarza rodzinnego.

Wykluczenie wszystkich chorób somatycznych, które mogą powodować dane objawy jest trudne. W takim przypadku osoba dotknięta zaburzeniami psychosomatycznymi musi być gotowa na wiele badań, a także na to, że będzie odsyłana od lekarza do lekarza. To może budzić frustracje.

Ludzie wolą na ogół wyjść z gabinetu lekarza z konkretną diagnozą. To pozwala im się jakoś odnieść do sytuacji, zrozumieć skąd biorą się dane objawy i rozpocząć leczenie. Wiedza na temat określonej choroby pozwala przestać bać się nieznanego i skierować wszystkie siły na leczenie.

A w tym przypadku to wcale nie jest takie proste. Badań może być coraz więcej, czas oczekiwania na wizytę u danego lekarza też może być bardzo długi. To faktycznie może budzić złość, strach i frustracje. Bo dopiero, gdy zostaną wykluczone wszystkie inne możliwości Twój lekarz rodzinny lub dowolny inny lekarz-specjalista może zasugerować wizytę u lekarza psychiatry czy psychologa.

Jeśli Twoje objawy somatyczne nie będą miały medycznego wyjaśnienia, dopiero wtedy rozpoczną się poszukiwania innych przyczyn. A w tym bardzo pomoże właśnie lekarz psychiatra, który może postawić prawidłową, długo wyczekiwaną diagnozę.

Leczenie zaburzeń psychosomatycznych

Sama diagnoza to dopiero początek. Jeśli zostaniesz zdiagnozowany z zaburzeniami psychosomatycznymi czeka Cię proces leczenia. Nie spodziewaj się, że dostaniesz receptę na specjalne tabletki i wszystkie problemy znikną jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. Całość jest o wiele bardziej skomplikowana.

Przy leczeniu zaburzeń psychosomatycznych nie leczy się bowiem ciała – z ciałem jest wszystko w porządku, nawet jeśli wysyła inne sygnały. Wyleczyć należy umysł, a to wcale nie takie proste. Dlatego podstawą leczenia tego typu zaburzeń jest psychoterapia.

Podczas psychoterapii osoba dotknięta zaburzeniami musi najpierw dojść do tego, skąd one się biorą. Musi zrozumieć mechanizmy, które powodują u niej określone działanie czy określony sposób myślenia. Musi dojść do tego, skąd się te mechanizmy wzięły i z jakich problemów wypływają. Te problemy mogą być nawet bardzo głęboko ukryte w podświadomości człowieka i w ten sposób sterować jego życiem.

Gdy uda się je zrozumieć, gdy uda się dotrzeć do sedna problemu, jeszcze trzeba się go pozbyć. A podczas psychoterapii na jaw mogą wyjść jeszcze dodatkowe problemy, które cały proces utrudnią. Może się bowiem zdarzyć, że zaburzenia psychosomatyczne będą współistnieć na przykład z depresją lub zaburzeniami lękowymi – to też wymaga odpowiedniej terapii, by wyzwolić się z chorób i zacząć nowe, lepsze i zdrowsze życie.

Jeśli uda Ci się dostrzec istotę dręczących Cię problemów, będziesz mógł zacząć nad nimi pracować. W ten sposób uda Ci się zmienić niszczące Cię, negatywne i destrukcyjne mechanizmy na te o wiele zdrowsze. Z biegiem czasu zauważysz, że skutkuje to nie tylko zmniejszeniem nasilenia zaburzeń psychosomatycznych, ale w końcu doprowadzi do ich zaniku. Znacząco poprawi się też Twoja jakość życia. W psychoterapii ważne jest bowiem nie tylko poradzenie sobie z daną chorobą czy zaburzeniem, ale też sprawienie, by nie doszło do nawrotów.

Zdarza się, że stosowana jest też farmakoterapia, jednak z reguły wyłącznie wtedy, gdy do zaburzeń psychosomatycznych dochodzą inne problemy – zaburzenia lękowe czy depresyjne. Wtedy stosowane leki są w stanie zmniejszyć nasilenie objawów i dać siłę, by podjąć się terapii. Nadal jednak psychoterapia jest najważniejszym punktem leczenia i nie możesz tego zaniedbać.

Pamiętaj, że w przypadku psychoterapii ważna jest nie tylko praca na regularnych sesjach – czyli podczas spotkań z psychoterapeutą. Najważniejsza jest też praca pomiędzy sesjami. Bowiem to zajęcie, które trwa ciągle. Nie możesz pracy nad sobą ograniczać tylko do godzinny tygodniowo – w ten sposób nie uda Ci się wyjść z problemów i zauważyć zadowalających Cię efektów w określonym czasie.

Ogromne znaczenie ma też motywacja. Jeśli nie będziesz widzieć sensu pracy nad sobą, nie będziesz przekonany, że to cokolwiek da i wyjdziesz z założenia, że zmiana nie ma sensu – psychoterapia nie przyniesie efektów. Bo żaden, nawet najlepszy, psychoterapeuta nie wykona tej pracy za Ciebie. To Twoje życie i to Ty musisz zacząć o nie walczyć. Psychoterapeuta może Cię w tym pomóc, ale nie będzie Cię wyręczał.

Profilaktyka zaburzeń psychosomatycznych

Powszechnie wiadomo, że nasze zdrowie psychiczne i fizyczne są ze sobą ściśle powiązane. Wiele osób nie zdaje sobie jednak sprawy z tego, że istnieją rzeczy, które możemy zrobić, aby zapobiec rozwojowi zaburzeń psychosomatycznych. Poprzez poznanie czynników ryzyka i podjęcie kroków w celu ochrony siebie, możemy poprawić nasze ogólne samopoczucie i zmniejszyć szanse na wystąpienie tych zaburzeń. W końcu o wiele lepiej zapobiegać niż leczyć. A co możesz zrobić, by uniknąć rozwoju zaburzeń psychosomatycznych?

Warto rozpocząć naukę walki ze stresem. W życiu spotka Cię wiele stresujących sytuacji, których nie unikniesz. Musisz nauczyć sobie radzić ze stresem w zdrowy i właściwy dla siebie sposób. Może to być aktywność fizyczna, medytacja czy rozmaite techniki relaksacyjne. Im szybciej znajdziesz swój sposób na rozładowanie stresu, tym lepiej.

Zadbaj też o siebie na co dzień. Postaraj się nieco zwolnić, znaleźć czas dla siebie. Pamiętaj, że czas spędzony na odpoczynku wcale nie jest czasem straconym – to najlepszy sposób na to, by dać organizmowi chwilę wytchnienia.

Odżywiaj się też odpowiednio. To, co jesz, ma na Ciebie ogromny wpływ. Dlatego zwracaj uwagę na to, co ląduje na Twoim talerzu. Postaraj się też nie jadać w biegu – posiłek powinien być czasem dla Ciebie.

A przede wszystkim – postaraj się być dla siebie osobą dobrą i wybaczać samemu sobie. Ludzie mają tendencje do bycia zanadto krytycznymi względem samych siebie. A to nie jest zdrowa i właściwa sytuacja. Im prędzej pokochasz siebie, tym lepiej!

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Artykuł został merytorycznie zweryfikowany przez:

Monika Perkowska

Psycholog, Psychoterapeuta

Na stronie internetowej Psychoterapiacotam.pl, przykładamy wagę do udostępniania jedynie sprawdzonych, rzetelnych informacji dotyczących objawów i profilaktyki chorób, ponieważ jesteśmy przekonani, że rozwijanie świadomości i wiedzy w tej dziedzinie wspomoże długotrwałe utrzymanie zdrowia. Należy jednak zwrócić uwagę, że ten artykuł nie jest poradą lekarską i nie może zastąpić diagnostyki ani konsultacji z lekarzem lub specjalistą psychologiem psychoterapeutą.

Poszukujesz specjalisty do rozwoju osobistego ? Potrzebujesz pomocy w rozwiązaniu trudności emocjonalnych ?

SKONTAKTUJ SIĘ Z NAMI !

Poradnia CO tam? to skuteczna psychoterapia dla osób w każdym wieku. Dzięki znakomitej wiedzy i wieloletniemu doświadczeniu naszych specjalistów pomagamy skutecznie. Obdarzamy naszych pacjentów ogromną dozą zrozumienia, empatii i szacunku dla trudności, z jakimi się mierzą.

Pomożemy w doborze najlepszego specjalisty i znajdziemy możliwie najszybszy termin. Do twojej dyspozycji jest 7 placówek w Warszawie, lub sesje online.

Bemowo

+48 22 307 50 37

Targówek +48 573 050 052

Wilanów +48 509 019 090

Włochy +48 509 946 600

Białołęka +48 690 231 531

Skontaktuj się z nami już dzisiaj ! Odpowiemy na wszystkie Twoje pytania.

Umów wizytę Kontakt