Sobota od 9:00 do 15:00
Zrozumienie i radzenie sobie z zespołem stresu pourazowego u dzieci
PTSD to bardzo poważne zaburzenie psychiczne, które może dotknąć każdego – ani płeć, ani wiek , ani stan konta bankowego nie są w stanie ochronić przed rozwojem tego zaburzenia. Szczególnie dotkliwe może ono być w przypadku dzieci. Jak pomóc dziecku z PTSD? Przeczytaj!
Dzieci są bardzo wrażliwe i delikatnie. Dopiero z biegiem czasu nabierają większej odporności psychicznej i rozwijają w sobie sposoby na radzenie sobie ze stresem, identyfikowanie swoich emocji i odpowiednie zarządzanie nimi. Traumatyczne wydarzenie może zatrząść ich światem, obedrzeć z poczucia bezpieczeństwa, sprawić, że dziecko nie będzie w stanie radzić sobie ze swoimi emocjami i nie będzie umiało odnaleźć się w nowym świecie, tuż po przebyciu traumy. To może mieć ogromny wpływ na całe ich przyszłe życie. Dlatego tak istotne jest to, by dziecko u którego doszło do rozwoju PTSD, otrzymało każdą należną pomoc ze strony rodziny, nauczycieli i specjalistów od zdrowia psychicznego. To bardzo ważne dla ich zdrowia, tak psychicznego, jak i fizycznego. To bardzo ważne też dla ich przyszłości – jeśli dziecko otrzyma pomoc i upora się z PTSD, może wyrosnąć na szczęśliwego dorosłego, rozwijać się i odnieść sukces w życiu. Traumatyczne wydarzenie wcale nie musi naznaczyć ich negatywnie na całe życie.
SPIS TREŚCI:
Czym jest PTSD?
PTSD to skrót od Post-Traumatic Stress Disorder, co tłumaczy się jako Zespół Stresu Pourazowego. Należy do grona bardzo poważnych zaburzeń psychicznych i może rozwinąć się tak naprawdę na każdym etapie życia u osób, które doświadczyły traumatycznego wydarzenia lub całej serii takich wydarzeń. Może rozwinąć się pod wpływem przemocy fizycznej, seksualnej, emocjonalnej, a także przy doświadczaniu wojny, klęsk żywiołowych, tortur, ataku terrorystycznego czy bycia świadkiem czyjejś śmierci. Wiek, płeć czy pozycja społeczna nie grają tu żadnej roli – nic z tego nie chroni przed rozwojem PTSD.
Charakterystyczne dla PTSD są główne grupy objawów:
- Ciągłe wracanie do sytuacji traumatycznej – tu w grę wchodzą koszmary senne, natrętne wspomnienia, od których nie można uciec, a które powodują cierpienie psychiczne i coraz większe przytłoczenie. Myśli pojawiają się natrętnie w różnych sytuacjach i nie jest łatwo się ich pozbyć, a ich pojawienie się może wyzwolić tak naprawdę cokolwiek. Pojawiają się też zaburzenia percepcji. Pojawiają się flashbacki, dana osoba ma wrażenie, że znowu przeżywa traumatyczne wydarzenia i zachowuje się zgodnie z tym. Może w ogóle nie zdawać sobie sprawy z tego, gdzie jest i co się naprawdę dzieje dookoła niej.
- Zachowania unikające – osoba z PTSD może się izolować od osób bliskich, zamknąć w sobie i odczuwać ogromną niechęć do rozmów o tym, czego była świadkiem. Może też za wszelką cenę starać się unikać wszystkiego, co przypomina jej o traumatycznych wydarzeniach. Nawet jeśli to bardzo mocno utrudnia jej życie. Może dojść nawet do pojawienia się amnezji dysocjacyjnej, czyli sytuacji, w której dana osoba nie jest w stanie przypomnieć sobie traumatycznego wydarzenia albo jego szczegółów.
- Zaburzenia nastroju – nadmierna drażliwość, ciągła czujność, niemożność zrelaksowania się, ciągłe obwinianie się za to, co się stało. Osoba z PTSD może mieć też bardzo negatywne przekonanie o ludziach i świecie, nie być w stanie dostrzec pozytywów i dobrych stron życia. Może pojawić się również brak odczuwania pozytywnych, przyjemnych emocji. Dochodzi też do utraty zainteresowania wcześniejszymi hobby i aktywnościami.
Może pojawić się również autoagresja, większa impulsywność i skłonność do podejmowania lekkomyślnych decyzji. Zwiększa się reaktywność. Osoba z PTSD jest bardzo czujna i bardzo mocno reaguje, gdy usłyszy hałas, nawet taki, który osoba zdrowa by całkowicie zignorowała lub nie przejęła się zbyt mocno. Wszelkie nagłe bodźce odbierane są bardzo gwałtownie.
PTSD bardzo wpływa na codzienne funkcjonowanie osób, które ciepią na to zaburzenie. Pojawiają się problemy w nawiązywaniu i podtrzymywaniu relacji, problemy z koncentracją czy kontrolą emocji, co może przekładać się na trudności w pracy i szkole. Taka osoba czuje wewnętrzną pustkę, ciągle czuć się zmęczona i jednocześnie nie być w stanie odpocząć. Pod wpływem PTSD mogą rozwinąć się inne problemy i zaburzenia – uzależnienia, depresja, stany lękowe i wiele innych.
Przyczyny PTSD są bardzo złożone, ale jedną z najważniejszych ról odgrywają indywidualna wrażliwość, poziom odporności psychicznej i bagaż życiowych doświadczeń.
Leczenie PTSD jest bardzo trudne, ale jest możliwe. Dlatego bardzo ważne jest to, by nie zostawiać osoby dotkniętej PTSD bez należytej opieki. Sama osoba zaburzona może nie szukać pomocy – nie mieć do tego siły, czuć, że nie zasługuje na pomoc czy też nie być w stanie pokonać swoich wewnętrznych barier i – na przykład – wyjść z domu, by umówić się na wizytę. Wsparcie osób bliskich jest tu bardzo ważne. Nieleczone PTSD odbija się bardzo negatywnie na życiu człowieka dotkniętego tym zaburzeniem, ale też na całym jego najbliższym otoczeniu. Pomoc musi być dopasowana do danej osoby.
Szczególną pomocą należy otoczyć zwłaszcza dzieci. Smutnym faktem jest, że dzieci również mogą cierpieć z powodu PTSD i zasługują na otoczenie najlepszą opieką ze strony osób najbliższych i profesjonalistów. PTSD u dzieci może oddziaływać na całe ich przyszłe życie, może też doprowadzić do ogromnej tragedii.
PTSD u dzieci
PTSD może dotyczyć również dzieci, które były świadkami lub doświadczyły traumatycznego wydarzenia. To może mieć bardzo duży, niezwykle negatywny wpływ na ich zdrowie fizyczne i psychiczne. Świat nie jest idealnym, bajkowym miejscem. Choć dzieci należy chronić za wszelką cenę i oszczędzać im traumatycznych sytuacji to jednak nie da się ich uchronić przed wszystkim. Wypadki samochodowe, wzrastanie w rodzinie dysfunkcyjnej, przemoc emocjonalna, psychiczna i fizyczna, wojna, klęski żywiołowe, utrata rodzica lub innej bliskiej osoby, bycie świadkiem brutalnej napaści – to wszystko odbija piętno na dzieciach. Również ciężka choroba bliskiej osoby może rozwinąć PTSD u dziecka. Dużo zależy od tego, jakie wsparcie otrzyma dziecko w takich sytuacjach i jaki jest stopień jego wrażliwości emocjonalnej i odporności psychicznej.
Dzieci z PTSD nie mają szans na zdrowy, zrównoważony rozwój, jest on już wtedy zaburzony. Długotrwałe doświadczanie PTSD może doprowadzić do trudności w nauce, dziecko może nie mieć możliwości pełnego rozwoju i korzystania z edukacji, co może zablokować jego sukcesy szkolne i obniżyć samoocenę. Pojawiają się też problemy z pamięcią i koncentracją, co dodatkowo utrudnia osiąganie sukcesów szkolnych. Z PTSD u dzieci związane są też nadmierna reaktywność na bodźce oraz trudności w radzeniu sobie z emocjami. Przez to dziecko nie jest w stanie skupić uwagi. Ma też duże problemy z rozwojem społecznym – nawiązywanie zdrowych relacji z innymi dziećmi jest o wiele trudniejsze.
Z PTSD związane są pewne czynniki ryzyka. W przypadku dzieci to nie tylko samo traumatyczne wydarzenie. W grę wchodzą też czynniki indywidualne, społeczne i rodzinne. Dzieci, które już wcześniej doświadczały w życiu traumatycznych wydarzeń – wzrastają w domu, w którym jest problem z przemocą, straciły kogoś bliskiego w przeszłości czy padają ofiarami różnych nadużyć są statystycznie bardziej podatne na rozwój PTSD. Na jego rozwój wpływają też deficyty emocjonalne, bezpieczeństwa czy miłości, których dziecko doświadcza z domu. Zaniedbania emocjonalne, nie branie pod uwagi potrzeb i pragnień dziecka też jest formą przemocy i też może wpłynąć na rozwój PTSD. Nie można zapominać też o kwestiach społecznych – bieda, złe warunki życia, konieczność walki o byt każdego dnia i o zaspokojenie swoich podstawowych potrzeb – to wszystko też ma wpływ na PTSD u dzieci.
Poza czynnikami ryzyka istnieją też czynniki ochronne. Te mogą zmniejszyć ryzyko rozwoju PTSD u dzieci, nawet jeśli doświadczą one traumatycznego wydarzenia. Do czynników ochronnych zalicza się wsparcie społeczne – ze strony rodziców i rodziny, ale też przyjaciół, nauczycieli i całego najbliższego środowiska, w którym dane dziecko wzrasta. Silne więzi emocjonalne, poczucie miłości, bezpieczeństwa i akceptacji też ma tutaj duże znaczenie. W rodzinach, które są ze sobą zżyte, a wszystkie potrzeby dziecka są zaspokojone i dziecko czuje się akceptowane i kochane, łatwiej pomóc dziecku poradzić sobie z traumatycznym wydarzeniem. Dzieci wychowane w takich rodzinach lepiej też radzą sobie z własnymi emocjami, potrafią rozwiązywać swoje problemy, prosić o pomoc i identyfikować dręczące je problemy.
Wsparcie rodziny odgrywa ogromną rolę – tak w zapobieganiu wystąpienia PTSD, jak i w jego leczeniu, gdy do rozwoju jednak dojdzie. Dlatego tak ważna jest edukacja najbliższej rodziny dziecka, które doświadcza tego zaburzenia. Rodzina, najbliższe otoczenie – muszą oni się orientować w tym, czym jest PTSD i co mogą zrobić. Psychoedukacja pozwala na zdobycie wiedzy na temat zaburzenia, identyfikowanie w sposób poprawny wielu symptomów i podejmowania odpowiednich działań, by pomóc dziecku i wesprzeć je w tych trudnych chwilach.
Ważne jest również to, by wiedzę na temat PTSD u dzieci zdobywało jak najwięcej osób, nie tylko tych, których ten problem dotyczy bezpośrednio. Psychoedukacja nauczycieli, pracowników służb zdrowia, lokalnych społeczności – wszystko to pozwala na lepsze rozpoznawanie pewnych objawów i udzielanie dziecku pomocy, której tak potrzebuje. To pozwala też na lepsze zrozumienie samego zaburzenia i w szerszym kontekście też wielu innych zaburzeń psychicznych, co zmniejsza problem stygmatyzacji, za to zwiększa szansę na otrzymanie profesjonalnej pomocy.
Jakie dzieci są narażone na rozwój PTSD?
Rozwój PTSD u dzieci to wynik różnorodnych czynników. Samo traumatyczne wydarzenie to jeszcze nie wszystko – istnieje wiele czynników, które są w stanie zwiększyć szansę na to, że u dziecka rozwinie się PTSD. Oczywiście, te czynniki nie sprawiają, że dziecko na pewno rozwinie PTSD – czynniki ryzyka podnoszą ryzyko, ale wszystko jest kwestią bardzo indywidualną. Jakie czynniki ryzyka można jednak wymienić?
- Czynniki rodzinne – przemoc w rodzinie, zaniedbania emocjonalne i fizyczne, problemy z uzależnieniem, śmierć rodzica lub innego bliskiego członka rodziny, ciężka choroba, poczucie odrzucenia i braku akceptacji ze strony rodziny – wszystko to bardzo mocno wpływa na dzieci i ich psychikę i może przyczynić się do rozwoju wielu zaburzeń – w tym właśnie PTSD, ale też zaburzeń lękowych, depresji i wielu innych.
- Wiek dziecka – to też czynnik, który ma duże znaczenie. Młodsze dzieci mają większe problemy w rozumieniu sytuacji, nie są w stanie w pełni zrozumieć i przetworzyć traumatycznego doświadczenia. A to może spowodować, że objawy PTSD będą silniejsze. Starsze dzieci natomiast mają większą świadomość, ale nadal nie są w stanie w pełni rozumieć sytuacji, nie mają też w pełni rozwiniętych mechanizmów radzenia sobie z problemami w zdrowy sposób, co też może przyczynić się do rozwoju PTSD.
- Brak wsparcia społecznego – izolacja, niewłaściwe relacje z otoczeniem i złe reakcje otoczenia na traumatyczne wydarzenie – to wszystko może bardzo źle wpływać na zdolność dziecka do przystosowania się do nowej, traumatycznej sytuacji i życia po jej doświadczeniu. Dlatego tak istotne jest wsparcie nauczycieli, rówieśników i innych członków lokalnej społeczności.
Ogromne znaczenie mają też indywidualne cechy dziecka – jego temperament, wrażliwość i odporność emocjonalna, umiejętność radzenia sobie ze stresem i własnymi emocjami. Jeśli dziecko ma większą wrażliwość emocjonalną, nie umie sobie radzić ze swoimi emocjami, ma niską samoocenę, to wszystko może je bardziej narazić na rozwój PTSD.
Liczy się też samo traumatyczne doświadczenie – jego wielkość i siła z jaką uderzyło w dziecko. Im bardziej intensywne doświadczenie, tym większe ryzyko rozwoju PTSD.
Każde dziecko jest inne, dlatego należy podchodzić do każdego przypadku PTSD u dziecka w sposób indywidualny. Dzięki zrozumieniu czynników ryzyka oraz czynników ochrony, łatwiej jest pomóc dzieciom statystycznie bardziej narażonych na rozwój PTSD, co pozwala na minimalizowanie negatywnych skutków traumy.
Jak pomóc dziecku z PTSD?
Pomoc dziecku z PTSD ma wręcz kluczowe znaczenie dla jego zdrowia i całej przyszłości. Bardzo ważne jest wsparcie ze strony rodziców, opiekunów, rodziny, nauczycieli i specjalistów od zdrowia psychicznego.
Przede wszystkim ważna jest psychoedukacja. Zdobycie wiedzy na temat PTSD, zrozumienie tego, jak wpływa na dziecko to pierwsze zadanie, które stoi przed rodzicami i nauczycielami, a także wszystkimi osobami zaangażowanymi w pomoc dziecku. Wiedza na temat objawów i sposobów radzenia sobie z problemem pozwoli na lepsze dopasowanie się do potrzeb dziecka.
Dziecko z PTSD bardzo potrzebuje poczucia bezpieczeństwa, które zostało przecież bardzo poważnie zaburzone. Wszystkie osoby, które są dziecku bliskie powinny stworzyć dla niego bezpieczną atmosferę pełną miłości i akceptacji. Duże znaczenie mają też jasne zasady i wypracowanie pewnej rutyny – dziecko potrzebuje tego, by czuć, że wszystko jest pod kontrolą, a więc jest bezpieczne.
Należy zwracać też baczną uwagę na potrzeby emocjonalne dzieci z PTSD. Takie dzieci bardzo często mają trudności z radzeniem sobie z własnymi emocjami. Pewne wyczulenie na zmiany nastroju, nauka rozpoznawania ich, nazywania i wyrażania w zdrowy sposób ma duże znaczenie dla dziecka. Często sama gotowość do wysłuchania dziecka, okazywanie akceptacji i zrozumienia jest bardzo pomocne dla dziecka z PTSD.
Nie można zapominać o podjęciu terapii. Bardzo ważne jest zabranie dziecka do psychologa dziecięcego, konsultacje z lekarzem psychiatrą czy w końcu psychoterapia dla dziecka i całej rodziny. Poza terapią indywidualną, terapia rodzinna ma ogromne znaczenie, bo przecież dziecko funkcjonuje w rodzinie – wspólne przepracowanie traumy i nauka technik radzenia sobie ze stresem może bardzo pomóc w otrząśnięciu się traumy.
Psychoterapia może pomóc dzieciom przepracować traumę i choć może to zająć wiele czasu, to warto zabrać dziecko do psychoterapeuty i podjąć pełną współpracę z nim, by pomóc dziecku. W gabinecie psychoterapeuty dziecko będzie mogło przepracowywać swoją traumę w bezpieczny sposób, w środowisku dostosowanym do tego, by mogło swobodnie wyrażać swoje emocje i radzić sobie ze swoimi problemami. Dziecko może nauczyć się radzić sobie ze swoimi emocjami i ze stresem, którego doświadcza. Nauka technik relaksacyjnych i zdrowego wyrażania emocji ma tu duże znaczenie.
Duże znaczenie ma też zrozumienie ze stronu otoczenia. Rodzice powinni wspierać dziecko, pomagać mu w nawiązywaniu kontaktów i powoli wyciągać ze skorupy, tak, by dziecko nie odcięło się całkowicie od świata.
Ważną rolę odgrywają też nauczyciele. W końcu dziecko musi chodzić do szkoły, więc szkoła powinna być zaangażowana w pomoc dziecku z PTSD. Odpowiednie dostosowanie podejścia edukacyjnego, uwzględnienie specjalnych potrzeb i dodatkowe wsparcie podczas procesu zdobywania wiedzy – to wszystko ma ogromne znaczenie. Rodzice i szkoła powinni ze sobą ściśle współpracować.
Na stronie internetowej Psychoterapiacotam.pl, przykładamy wagę do udostępniania jedynie sprawdzonych, rzetelnych informacji dotyczących objawów i profilaktyki chorób, ponieważ jesteśmy przekonani, że rozwijanie świadomości i wiedzy w tej dziedzinie wspomoże długotrwałe utrzymanie zdrowia. Należy jednak zwrócić uwagę, że ten artykuł nie jest poradą lekarską i nie może zastąpić diagnostyki ani konsultacji z lekarzem lub specjalistą psychologiem psychoterapeutą.
Poszukujesz specjalisty do rozwoju osobistego ? Potrzebujesz pomocy w rozwiązaniu trudności emocjonalnych ?
SKONTAKTUJ SIĘ Z NAMI !
Poradnia CO tam? to skuteczna psychoterapia dla osób w każdym wieku. Dzięki znakomitej wiedzy i wieloletniemu doświadczeniu naszych specjalistów pomagamy skutecznie. Obdarzamy naszych pacjentów ogromną dozą zrozumienia, empatii i szacunku dla trudności, z jakimi się mierzą.
Pomożemy w doborze najlepszego specjalisty i znajdziemy możliwie najszybszy termin.
Możesz również umówić samodzielnie wizytę w gabinecie, do twojej dyspozycji są aż 5 placówek w Warszawie, lub sesję online.
Dodaj komentarz