Anoreksja – przyczyny, objawy, leczenie

Anoreksja

Anoreksja to inaczej jadłowstręt psychiczny. Osoba nią dotknięta panicznie boi się przytyć i ciągle walczy o osiągnięcie jak najniższej wagi. Nawet jeśli ma już silną niedowagę nadal postrzega się jako osobę grubą, bo ma bardzo zaburzony obraz własnej osoby. Anoreksja jako jednostka chorobowa zaliczana jest do chorób, które mają podłoże psychiczne.

Niektórzy uważają, że anoreksja to przypadłość, która dotyka wszystkie osoby bardzo szczupłe, wręcz chude. Jednak to nieprawda. To stereotypowe i bardzo krzywdzące postrzeganie anoreksji. Ludzie mają różne sylwetki – i choć ta bardzo szczupła jest jednym z objawów anoreksji to przecież powodem takiej, a nie innej sylwetki może być naprawdę wiele rzeczy – niekoniecznie tych na podłożu chorobowym.

Nieprawdą jest też, że anoreksja to choroba, w której osoba chora nie ma apetytu i nie odczuwa głodu. Jest zupełnie inaczej. Człowiek dotknięty anoreksją jest głodny, ale bardzo boi się cokolwiek zjeść i próbuje zwalczyć w sobie uczucie głodu. Głód jest słabszy niż przeraźliwy lęk przed przybraniem na wadze.

Anoreksja to choroba, która występuje w dwóch typach:

• Żarłoczno-wydalającym – osoba chora ma napady głodu, podczas których zaczyna się szaleńczo objadać, a potem prowokuje wymioty lub zażywa środki przeczyszczające.

• Restrykcyjnym – w tym przypadku chora osoba nie wymiotuje, nie dochodzi też do aktów niekontrolowanego objadania się. Za to w tym typie dochodzi do głodzenia się i w rezultacie jak największego ograniczania przyjmowanych kalorii.

Anoreksja zaczęła częściej pojawiać się w XX wieku, jednak pierwsze wzmianki na temat tej choroby pochodzą już z 1873 roku. Nadal nie jest wiadome, czy wzrost liczby przypadków anoreksji w XX i XXI wieku zależne jest od lepszej diagnostyki, czy może główny wpływ na ten stan rzeczy ma utrwalenie wzorca urody, który promuje określony typ sylwetki.

Objawy anoreksji

Jakie są objawy anoreksji? To choroba wyniszczająca, nieleczona może doprowadzić nawet do śmierci – śmiertelność wśród tej choroby i tak należy do jednej z najwyższych, spośród zgonów powodowanych przez zaburzenia psychiczne. Oddziałuje negatywnie zarówno na strefę psychiczną, jak i fizyczną człowieka, mogąc doprowadzić nawet do kompletnego wyniszczenia organizmu. Jak wygląda anoreksja? Objawy to:

• Utrata masy ciała do BMI poziomu 17,5 lub do osiągnięcia wartości co najmniej o piętnaście procent niższej niż prawidłowa masa ciała – wyliczana na podstawie wzrostu i wieku pacjenta.

• Zaburzenia hormonalne – w przypadku kobiet, które już miesiączkują, może dojść do całkowitego zatrzymania miesiączki, u obu płci mogą pojawić się też zmiany metaboliczne w obrębie hormonu tarczycy, nieprawidłowe wydzielanie insuliny oraz wzrost poziomu hormonu wzrostu.

• Zaburzony obraz swojego ciała – chora osoba, chociaż ma już wagę dużo niższą niż prawidłowa dolna granica wagi, nadal widzi się jako osobę otyłą, nieatrakcyjną i taką, która ma jeszcze mnóstwo kilogramów do stracenia.

• Osoba chora narzuca sobie limit wymarzonej wagi i wymiarów ciała na bardzo niskim, nieosiągalnym dla zdrowego człowieka, poziomie

• Strach przed otyłością przybiera formę natrętnej myśli nadwartościowej

• W przypadku mężczyzn chorych na anoreksję może dojść do problemów z potencją i utratą zainteresowania seksem

• Niska samoocena związana z zaburzonym sposobem postrzegania swojego ciała

• Odmowa uzyskania i utrzymywania prawidłowej masy ciała – osoba chora w swoich własnych oczach jest otyła i nieatrakcyjna, dlatego przeraża ją wizja przytycia.

• Unikanie wysokokalorycznych posiłków – w tym przypadku określenie „wysokokaloryczne” jest bardzo względne, osoba chora coraz więcej pokarmów zalicza do tej kategorii, a przymuszona do jedzenia albo stara się chować jedzenie i udawać, że zjadła, albo faktycznie zjadać i później prowokować wymioty.

• Prowokowanie wymiotów nie zawsze jest częścią anoreksji – zamiast tego osoba chora może też katować się ciężkimi, wielogodzinnymi ćwiczeniami, by spalić „nadmiar” kalorii.

• Apatia

• Bezsenność

• Brak odporności na zimno

• Ciągłe uczucie zmęczenia

• Zapalenie dziąseł

• Problemy z zębami

• Stany zapalne jelit

• Stany zapalne żołądka

• Obniżone ciśnienie krwi

• Wypadanie włosów

• Żółta skóra

Statystycznie najczęściej na tę chorobę zapadają młode kobiety i nastolatki, choć mężczyźni też mogą cierpieć z jej powodu. Wbrew pozorom nie jest to choroba przypisana jedynie modelkom, aktorkom i innym gwiazdom show-biznesu, mogą na nią zapaść ludzie z każdej grupy społecznej.

Anoreksja-przyczyny

Nie do końca wiadomo, skąd konkretnie bierze się anoreksja – przyczyny, jak w wielu innych chorobach o podłożu psychicznym, mogą być bardzo złożone. Źródła anoreksji naukowcy doszukują się w przyczynach psychologicznych, środowiskowych oraz biologicznych. Do przyczyn psychologicznych zalicza się:

• Niska samoocena

• Nadwrażliwość na krytykę

• Nadmierny perfekcjonizm występujący w różnych aspektach życia, który doprowadza do nadmiernego skupienia się na swoim ciele

• Strach przed porażką

• Napięcie emocjonalne

• Lękliwość

• Nieufność względem innych

• Problemy z otworzeniem się na innych ludzi

Statystycznie też przyszli anorektycy to osoby bardzo inteligentne, takie, które dążą do bycia najlepszymi i w szkole z reguły są prymusami. Niektórzy mają też zestaw cech osobowości, który sprawia, że dużo łatwiej jest im urządzać głodówki i przestrzegać restrykcyjnej diety. Może to być związane na przykład z perfekcjonizmem i przekonaniem, że ich ciało nigdy nie jest dość perfekcyjne.

Środowiskowe przyczyny anoreksji to te, na które wskazuje się najczęściej jako na główny powód choroby. Wszystko przez kult szczupłej sylwetki i piękna rozumianego w bardzo wąski sposób – kanon piękna jest bardzo restrykcyjny i trudno jest mu sprostać.

Promowanie w mediach chudych modelek i innych gwiazd, utożsamianie piękna z niską wagą ciała, a także promowanie przekonania, że tylko człowiek, który nosi ubrania w określonym, niewielkim rozmiarze, ma szansę na osiągnięcie sukcesu, ogólne utożsamianie bardzo szczupłej sylwetki z bogactwem i sukcesem osobistym – to wszystko sprawia, że coraz więcej osób zaczyna się odchudzać.

W samym odchudzaniu i zdrowym trybie życia nie ma jeszcze nic złego, jednak są osoby, które nie cofną się przed niczym, by osiągnąć wymarzoną wagę i wygrać nierówną walkę z własnym ciałem – właśnie poprzez głodówki. Dlatego promowanie takich wzorców, przy jednoczesnym dyskredytowaniu osób, które odbiegają od tego wzorca piękna, może doprowadzić do rozwoju anoreksji.

Wśród czynników biologicznych nadal jeszcze nie do końca wiadomo, które geny są odpowiedzialne za ryzyko wystąpienia anoreksji, jednak naukowcy wskazują tutaj na genetyczną skłonność niektórych do perfekcjonizmu, nadmiernej wręcz wytrwałości czy dużej wrażliwości – a wszystkie te cechy powiązane są właśnie z anoreksją.

Leczenie anoreksji

Leczenie anoreksji to bez wątpienia proces trudny, złożony i czasochłonny, jednak jest konieczny. Nieleczona anoreksja może doprowadzić do wyniszczenia organizmu, a w rezultacie nawet do śmierci.

Leczenie przebiega wieloetapowo. Bardzo ważne jest doprowadzenie do wzrostu masy ciała osoby chorej, by zabezpieczyć ich zdrowie fizyczne i pozwolić na odzyskanie utraconych sił. Należy wykonywać diagnostykę laboratoryjną i kontrolować masę ciała. Osoby z anoreksją mogą być leczone w szpitalu psychiatrycznym, by ich działania były pod pełną kontrolą. Zwłaszcza w przypadku, w którym anoreksja jest już bardzo rozwinięta – w takich przypadkach możliwe jest też wdrożenie leczenia dojelitowego. To ma na celu sprawienie, by pacjent przybrał na wadze do poziomu, który nie zagraża bezpośrednio jego życiu. Może być konieczne, ponieważ anorektycy są bardzo sprytni i potrafią ukrywać jedzenie lub je zwracać – nawet jeśli utrata kolejnego kilograma może doprowadzić już do śmierci.

To jednak zaburzenie natury psychicznej, dlatego trudno jest oczekiwać wyleczenia, tylko poprzez doprowadzenie organizmu do właściwej wagi i odzyskania sił witalnych. W leczeniu stosowana jest także farmakoterapia – zwłaszcza inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny. Lekarstwa tego rodzaju nie wpływają bezpośrednio na wzrost masy ciała, ale pozwalają na poprawę samopoczucia i uciszenie lęków dręczących osobę chorą.

To nadal za mało – ogromną rolę w leczeniu anoreksji odgrywa też psychoterapia. Osoba chora musi sobie uświadomić, że ma problem, który może doprowadzić nawet do śmierci. Musi też uzmysłowić sobie, że ma zaburzone postrzeganie samego siebie i odbiera się w sposób skrajnie negatywny, który nie ma nic wspólnego z prawdziwym obrazem. Doskonałe rezultaty w leczeniu anoreksji ma terapia w nurcie behawioralno-poznawczym. Podczas jej trwania pacjent uświadamia sobie swoje problemy i mechanizmy, które je powodują, a następnie pozbywa się ich, poprzez wypracowanie nowych, zdrowszych wzorców.

Dla pacjentów niepełnoletnich bardzo ważna jest też psychoterapia rodzinna, która pomaga rodzinie radzić sobie z problemem anoreksji i odbudować wzajemne stosunki. Rodzina osoby chorej lepiej rozumie problem anorektyka i uczy się jak być wsparciem, a osoba chora uczy się ufać ludziom i otwierać na nich.

Osoba z zaburzeniami odżywiania, do grona których zaliczana jest też anoreksja, powinna być też pod opieką psychodietetyka – osoby, która nie tylko ułoży właściwą dietę i opowie o zdrowym odżywianiu, ale też pomoże wytrwać w postanowieniach i będzie ogromnym wsparciem. To bardzo ważne, by osoba chora nauczyła się komponować zdrowe, smaczne i pożywne posiłki, a przy tym zrozumiała, jakie to ważne dla jej zdrowia i życia.

Artykuł został merytorycznie zweryfikowany przez:

Monika Perkowska

Psycholog, Psychoterapeuta

Na stronie internetowej Psychoterapiacotam.pl, przykładamy wagę do udostępniania jedynie sprawdzonych, rzetelnych informacji dotyczących objawów i profilaktyki chorób, ponieważ jesteśmy przekonani, że rozwijanie świadomości i wiedzy w tej dziedzinie wspomoże długotrwałe utrzymanie zdrowia. Należy jednak zwrócić uwagę, że ten artykuł nie jest poradą lekarską i nie może zastąpić diagnostyki ani konsultacji z lekarzem lub specjalistą psychologiem psychoterapeutą.

• Powiązane

Wysoka wrażliwość emocjonalna

Syndrom odrzucenia

Wypalenie życiowe

Kryzys emocjonalny – jak sobie poradzić

Jak się uspokoić psychicznie

Anemia – co jeść przy anemii

Somatyzacja – co to jest

Choroba sieroca – co to jest