Agorafobia – czym jest ?
Lęk i strach to emocje, które każdy człowiek w swoim życiu. To najzupełniej naturalne emocje. Jednak w sytuacji, w której to właśnie one zaczynają obezwładniać i panować nad całym życiem, gdy lęk nie pozwala w pełni funkcjonować i coraz bardziej ogranicza – należy z nim walczyć. Zaburzenia lękowe są bardzo poważne. Nie można ich lekceważyć ani bagatelizować.
Do grupy zaburzeń lękowych należy też agorafobia. Czym jest? Skąd się bierze? Jak się objawia i jak ją leczyć? Dowiedz się!
Czym jest agorafobia
Agorafobia to rodzaj fobii, czyli należy do grona zaburzeń lękowych. To bardzo silny lęk przed przebywaniem na otwartej przestrzeni. Jednak za agorafobią idzie coś więcej. To też lęk przed przebywaniem w przestrzeni publicznej. Lęk przed przebywaniem w miejscach publicznych i w takich sytuacjach. Osoba dotknięta agorafobią obawia się, że dostanie w takim miejscu ataku paniki. Obawia się też, że nikt w takiej sytuacji jej nie pomoże, co tylko jeszcze bardziej potęguje jej lęk.
W przypadku osób z agorafobia objawy lękowe mogą pojawić się nie tylko w określonych sytuacjach. Może powodować je także myślenie i wyobrażanie sobie określonych sytuacji. W przypadku tego lęku osoba nim dotknięta może mieć poważne problemy przed wyjściem z domu. Nawet jeśli miałoby to być krótkie wyjście na niewielką odległość. Ma też problem z robieniem zakupów czy podróżowania pociągami lub komunikacją miejską.
Z drugiej strony może też obawiać się być całkowicie sama – ciągle silne jest w takiej osobie przekonanie, że lada chwila może jej się przydarzyć silny atak paniki i nikt wtedy nie udzieli jej pomocy. To jest największy, najbardziej paraliżujący lęk ludzi z agorafobią.
Nawet jeśli zdają sobie oni sprawę z nieracjonalności lęków, nie są w stanie samodzielnie sobie z nimi poradzić. Fobie bowiem ze swojej istoty pojawiają się z pobudek irracjonalnych i nawet świadomość tego faktu nie pozwala do końca się od nich wyzwolić.
Agorafobia – przyczyny
Niestety, naukowcy do tej pory nie są w stanie precyzyjnie ustalić, co tak naprawdę stoi za rozwojem agorafobii u określonych ludzi. Wskazują natomiast, że każdy przypadek należy rozważać w sposób zupełnie indywidualny i niemożliwe jest przykładanie jednej miary do wszystkich pacjentów z agorafobią.
- Istnieją jednak przesłanki, które pozwalają sądzić, że agorafobia może mieć podłoże genetyczne i być związana z dziedziczeniem określonych cech czy zachowań po osobach spokrewnionych. Za tą teorią przemawia fakt, że osoby, które w rodzinie mają już kogoś, kto zmaga się z agorafobią, same mogą cierpieć z jej powodu.
- Wskazuje się również na czynniki psychologiczne, a tych może być całe mnóstwo. Tak naprawdę wszystko, co może obniżyć i negatywnie wpłynąć na kondycje psychiczną, może doprowadzić do rozwoju agorafobii. Dużo zależy też od indywidualnej wrażliwości i wytrzymałości danej osoby, dlatego nie ma dwóch takich samych przypadków agorafobii i dlatego tak ważne jest indywidualne podejście.
- Do rozwoju agorafobii mogą przyczynić się uzależnienia – w tym uzależnienie od narkotyków czy alkoholu. Może też być ona następstwem innych zaburzeń współistniejących – w tym zespołu lęku uogólnionego czy zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych. Także depresja i zaburzenia z grupy zaburzeń depresyjnych mogą doprowadzić do pojawienia się agorafobii.
- Nie można też wykluczać, że agorafobia ma swoje początki w ciężkich, traumatycznych przeżyciach. Może rozwinąć się na skutek przemocy, zarówno fizycznej, jak i psychicznej. Może to być przemoc długotrwała, na przykład doświadczanie przemocy regularnie w dzieciństwie lub w związku.
- Może to być też jednak jedno, bardzo silne i traumatyczne przeżycie – bycie świadkiem bądź ofiarą brutalnej napaści, bycie świadkiem morderstwa i wiele innych, ciężkich, trudnych do przepracowania samodzielnie przeżyć, które odbijają się silnym piętnem na umyśle.
Do rozwoju agorafobii mogą też doprowadzić inne gwałtowne wydarzenia, które wyzwalają silne i bardzo negatywne emocje. Może to być przeżyty wypadek, ale też śmierć bliskiej osoby czy porzucenie przez partnera.
Agorafobia – objawy
Agorafobia to bardzo dotkliwe zaburzenie lękowe, które potrafi bardzo poważnie utrudnić, w wielu przypadkach wręcz uniemożliwić zwyczajne, codzienne funkcjonowanie. Jeśli obawiasz się, że Ty lub ktoś z Twojego otoczenia cierpi z powodu agorafobii, istnieją pewne objawy, które mogą Cię zaniepokoić i nakierować na odpowiedni trop.
Jeśli podejrzewasz agorafobię u siebie najlepsza jest autoobserwacja. Jeśli czujesz silny lęk i niepokój przed znalezieniem się samotnie w zatłoczonym miejscu – w komunikacji miejskiej, w centrum handlowym czy na ulicy, jeśli obawiasz się otwartych przestrzeni i samo wyjście z domu jest dla Ciebie trudne i budzi niepokój – być może to właśnie agorafobia.
U osób z agorafobią pojawia się silny lęk i związane z nim fizjologiczne objawy – pocenie się, szybsze bicie serca, zawroty i bóle głowy, mogą pojawiać się nawet omdlenia. Lęk ten dotyczy sytuacji, które większość osób odebrałoby raczej neutralnie – podróż komunikacją miejską, wizyta w sklepie czy proste przejście zatłoczoną ulicą. To, co dla innych ludzi jest czymś zupełnie normalnym i czymś, na co nie zwracają większej uwagi i nie poświęcają temu zbyt wiele czasu, w przypadku osób z agorafobią budzi ogromny lęk. Objawy somatyczne jeszcze bardziej ten lęk potęgują. Na przykład szybkie bicie serca w sytuacji stresowej może być odebrane przez taką osobę jako nadchodzący zawał, co sprawia, że boi się ona jeszcze bardziej i tym samym jeszcze bardziej pogarsza swój stan.
Agorafobia bardzo mocno i negatywnie wpływa na całe życie. Osoba z agorafobią coraz gorzej radzi sobie w sytuacjach społecznych – zaniedbuje relacje z innymi ludźmi, ma też coraz większe problemy na polu zawodowym. Z biegiem czasu coraz bardziej utrudnia nawiązywanie relacji czy podtrzymywanie ich. Utrudnia nawet codzienne funkcjonowanie – wyjście z domu może być coraz trudniejsze i nawet proste zakupy w pobliskim sklepie mogą osobę z agorafobią przerastać i być zwyczajnie ponad jej siły.
Z biegiem czasu przebywanie w takiej izolacji i pogorszenie komfortu życia może doprowadzić do wykształcenia się objawów depresji. Pojawia się też coraz silniejsze poczucie winy i wstydu, z którymi dana osoba nie jest w stanie sobie poradzić. Nawet jeśli wie, że jej lęki są zupełnie bezzasadne i irracjonalne nie potrafi sobie z nimi poradzić, co potęguje wstyd.
Może też cierpieć z powodu niezrozumienia przez społeczeństwo. Ludzie nie rozumieją istoty agorafobii i bez odpowiedniej edukacji w tym obszarze mogą uważać, że dana osoba przesadza, czy jej zachowanie jest kwestią jej wyboru, a nie dyktowanej przez fobię smutnej konieczności. Takie słowa są bardzo raniące i jeszcze bardziej pogłębiają zarówno wstyd i poczucie winy, jak i przekonanie osoby z agorafobią, że nie uzyska od nikogo pomocy.
Agorafobia – leczenie
Agorafobia to zbyt poważny problem, by go bagatelizować. Jest też zbyt poważny, by sądzić, że da się go pokonać samodzielnie i bez niczyjej pomocy. A najlepsza w tym przypadku będzie pomoc specjalisty, choć wsparcie ze strony najbliższego otoczenia też będzie bardzo pomocne.
W przypadku agorafobii najczęściej stosuje się terapię poznawczo-behawioralną. Ona też przynosi najlepsze efekty w zwalczaniu zaburzeń lękowych. Połączenie technik poznawczych i technik behawioralnych sprawia, że pacjent ma szansę zrozumieć istotę swojego lęku. Zrozumieć ją oraz odpowiednio zmodyfikować dysfunkcjonalne i poważnie zniekształcone przekonania i myśli związane z lękiem. Przyjmuje się, że tego typu terapia lęku panicznego to od dziesięciu do piętnastu sesji, które odbywają się średnio raz w tygodniu. Oczywiście, w uzasadnionych przypadkach, proces ten może ulec wydłużeniu bądź skróceniu.
Sam początek terapii ma charakter bardzo edukacyjny. Pacjent ma okazję dowiedzieć się więcej na temat lęków i mechanizmów, które są za nie odpowiedzialne. Uczy się rozpoznawać lęk i jego objawy, a także rozumieć skąd się bierze. Pobiera też nauki na temat tego, czym jest sama terapia i jakie rezultaty może dać.
W następnej kolejności analizie poddawany jest ostatni napad lęku u pacjenta. Na podstawie tych rozmów terapeuta jest w stanie skonstruować swoiste błędne koło, coś bardzo indywidualnego i zależnego od pacjenta. To właśnie to błędne koło pokazuje, jakie elementy napędzają lęk i jak w istocie trudno jest się z tego koła wyrwać.
Podczas terapii pacjent uczy się też zauważać i odróżniać elementy, które napędzają u niego elementy paniki. To z kolei pozwala na interpretację ich i zmianę bardzo negatywnego, błędnego i katastroficznego ich odbioru przez pacjenta.
Podczas terapii terapeuta demonstruje pacjentowi jak bardzo on sam może wpłynąć na odbiór różnych bodźców. Stosowane są techniki oparte na wyobrażeniach. Osoby z agorafobią, jak i z innymi zaburzeniami lękowymi, bardzo często widzą w wyobraźni bardzo negatywne skutki swojego napadu paniki. Wiążą go z ryzykiem zawału, śmierci czy popadnięcia w szaleństwo. Podczas terapii terapeuta pomaga zmodyfikować te przekonania na bardziej realne. To pomaga w modyfikacji podejścia i w końcu doprowadza do zmniejszenia natężenia objawów.
Pacjent uczy się też tego, jak selektywność uwagi wpływa na odbiór różnorodnych wydarzeń. Skupia się na własnym ciele, na wybranej jego partii, by potem opisać swoje doznania. Inna technika z kolei zakłada naukę tego, jak myślenie wpływa na nasilenie się objawów somatycznych związanych z napadami lęku.
Terapia poznawczo-behawioralna opiera się też na technikach behawioralnych. W ich ramach przeprowadzane są rozmaite eksperymenty behawioralne, które mają na celu wskazanie pacjentowi, że myśli, które pojawiają się w związku z napadami lęku są bezzasadne w swojej istocie.
Dzięki strategii behawioralnej pacjent powoli uczy się modyfikować swoje schematy myślowe i zastępować je zdrowszymi, bardziej pożądanymi schematami. Bardzo ważną rolę odgrywa tutaj podważenie wiary pacjenta we wcześniejsze, błędne interpretacje tego, co się z nim dzieje i wskazanie nowych, bardziej przystających do rzeczywistości. Samo wskazanie ich nie daje pełni sukcesu. Pacjent musi je przepracować i przetrawić we własnym zakresie – a tutaj właśnie pomocne są techniki behawioralne, które pozwalają poczuć pacjentowi prawdziwą zmianę.
Dodaj komentarz