Osobowość unikająca – Objawy, przyczyny, leczenie

Czym jest osobowość unikająca?

Osobowość unikająca jest zwana też osobowością lękliwą. Objawia się ona poprzez skrajną nieśmiałość i introwertyzm. Osobom z osobowością unikającą towarzyszy ciągły lęk społeczny, który powoduje zrywanie i unikanie kontaktów z innymi ludźmi.

Osobowości unikającej towarzyszy też bardzo często bardzo niska samoocena – osoba dotknięta tym problemem bardzo często uważa się za kogoś gorszego – mniej inteligentnego, nieatrakcyjnego, nudnego czy takiego, kto nie jest warto kontaktów z innymi ludźmi. Czasem może też się pojawić poczucie niższości względem innych ludzi.

Ludzie z osobowością unikającą, bardzo często spędzają mnóstwo czasu na analizowaniu najdrobniejszych gestów czy najprostszych słów, a nawet wyglądu czy sposobu mówienia. Są na tym niezwykle skupieni, bo skoncentrowani są przede wszystkim na odbieraniu najdrobniejszych nawet sygnałów krytyki ze strony innych ludzi.

Obawiają się też bycia odrzuconym przez innych i najlepszym rozwiązaniem wydaje im się unikanie kontaktów, by nie doświadczyć tego uczucia w rzeczywistości.

Przyczyny rozwinięcia osobowości unikającej mogą leżeć w braku miłości, akceptacji i zrozumienia, z którymi człowiek spotykał się już od najmłodszych lat. Wpływa na to sytuacja rodzinna czy odrzucenie przez rówieśników z powodu odmienności dziecka.

Może też rozwinąć się pod wpływem specyficznych cech charakteru i w połączeniu z odpowiednim temperamentem. To warunkuje człowieka do odbierania bodźców ze świata zewnętrznego i wpływa na to, jak dany człowiek radzi sobie z sytuacjami stresowymi. Jeśli nie radzi sobie ze stresem, zacznie go unikać za wszelką cenę, co może doprowadzić do rozwinięcia osobowości unikającej. 

Osobowość unikająca a praca

Osobowość unikająca a praca – czy to da się połączyć? Ludzie z osobowością unikającą starają się funkcjonować na polu zawodowym. Bardzo często decydują się na pracę, która nie wymaga kontaktu z innymi ludźmi. Nie chcą, i nie potrafią pracować w grupie, bo nie potrafią nawiązać kontaktów z innymi ludźmi.

W środowisku zawodowym, które wymaga kontaktów, na przykład z kolegami z biura, osobowość unikająca może czuć się źle i być wykorzystywana przez innych. Często osoby z osobowością unikającą mają problemy z asertywnością. Ich lęk i unikanie ludzi sprawiają też, że mają znacznie mniej rozbudowaną sieć kontaktów zawodowych.

Osobowość unikająca a miłość

Osobowość unikająca a miłość – czy to w ogóle da się połączyć? Osoby z osobowością unikającą są przekonane, że to niemożliwe. Osobom z osobowością unikającą, trudno jest się zaangażować i otworzyć na drugą osobę. Osobowość unikająca jest przekonanym o tym, że nie zasługuje się na miłość i ciągle boi się odrzucenia. Trudno jest jej też zaufać, gdy jest się przekonanym, że jest się postrzeganym wyłącznie negatywnie.

Zdarza się jednak, że osobie z osobowością unikającą uda się przełamać własne ograniczenia i zbudować związek – to nie jest jednak koniec problemów. W takim wypadku może pojawić się na przykład lęk przed zbliżeniami intymnymi, czy przekonanie, że wszystko lada moment się skończy, bo partner bądź partnerka znajdą sobie kogoś lepszego. Osobowość unikająca w związku ciągle skupiona jest na analizowaniu zachowania, tak swojego, jak i partnera, przekonana, że każdy, nawet najdrobniejszy szczegół świadczy na jego niekorzyść.

W takich warunkach trudno bez pomocy zbudować trwały związek oparty na miłości i zaufaniu.

Czy osobowość unikającą da się wyleczyć?

Wiesz już, czym jest osobowość unikająca – czy da się wyleczyć tę przypadłość? To zaburzenie, które przede wszystkim  nie może być bagatelizowane. Nie można go zrzucać na karb charakteru, czy kwitować tego pobłażliwym „taki jego urok”. Osobowość unikająca wymaga leczenia. To problem, z którym należy działać metodycznie i fachowo, bo osobowość unikająca nie zniknie sama – bardziej prawdopodobne, że rozwinie się jeszcze bardziej. Jaka forma leczenia sprawdza się najlepiej? Zobacz sposoby leczenia osobowości unikającej.

Psychoterapia

Czego potrzebuje osobowość unikająca? Psychoterapia to najlepsza możliwa odpowiedź. Oczywiście, żeby psychoterapia zadziałała, konieczna jest motywacja, zaangażowanie i głęboka, szczera chęć poprawy swojej sytuacji.

Psychoterapeuta może uzbroić pacjenta z osobowością unikającą w wiedzę i mechanizmy. Psychoterapia pozwoli osobie unikającej, zrozumieć rządzące nią emocje i obawy. Nie pozbędzie się jednak problemów za pacjenta – to złożony proces wychodzenia ze strefy własnych obaw i lęków.

Jakie formy psychoterapii sprawdzają się najlepiej?

Psychoterapia indywidualna

Psychoterapia indywidualna utrzymana w nurcie poznawczo-behawioralnym pozwoli skupić się na istocie problemu i nauczyć się rozpoznawać mechanizmy, które rządzą lękami. Uświadomienie sobie ich to pierwszy krok na drodze do nawiązywania zdrowych kontaktów interpersonalnych.

Psychoterapeuci stosują różne podejścia, chcąc pomóc pacjentowi w walce z problemami – jeśli nauczy się je nazywać i odróżniać, będzie miał wiedzę odpowiednią do uniknięcia powtarzania dawnych błędów w przyszłości.

Psychoterapeuta podczas terapii indywidualnej może nauczyć technik relaksacyjnych, które pozwolą radzić sobie ze stresem i nie uciekać od ludzi. Psychoedukacja w tym zakresie jest bardzo ważna, by człowiek sam potrafił rozpoznać stan, w którym się znajduje i nauczył się z nim walczyć.

Psychoterapia grupowa

Najlepszą leczenia osobowości unikającej jest terapia grupowa. Może być ona stosowana indywidualnie lub równolegle z terapią indywidualną. Podczas terapii grupowych tworzy się bezpieczna przestrzeń dla ludzi, którzy borykają się z tym samym problemem.

W takich okolicznościach dużo łatwiej jest się przełamać i otworzyć – nie tylko spojrzeć na swoje problemy przez pryzmat doświadczeń innych osób, ale też uczyć się nawiązywania kontaktów interpersonalnych. Osoby, które spotykają się na psychoterapii grupowej, mają ten sam problem, dlatego spotykają się z wzajemnym zrozumieniem i akceptacją.

Terapia grupowa jest też formą leczenia osobowości unikającej, która daje możliwość nauczenia się nie tylko funkcjonowania w społeczeństwie, ale też nauczenia się tak ważnej asertywności.

Psychoterapia dla par

Także psychoterapia dla par może być przydatna, jeśli w grę wchodzi osobowość unikająca. Związek z takim partnerem może być ciężkim doświadczeniem dla obojga. Podczas psychoterapii dla par możesz nauczyć się przełamywać opory własne lub partnera w sposób, który nie będzie budził wewnętrznego sprzeciwu.

Psychoterapia dla par pomaga otworzyć się na problemy własne i drugiej strony, zrozumieć rządzące nimi mechanizmy i nauczyć się wzajemnego wsparcia.

Osobowość unikająca – podsumowanie

Osobowość unikająca to coś dużo więcej niż nieśmiałość czy introwertyzm. To zaburzenie, które kładzie się cieniem na całym życiu. Dlatego jeśli podejrzewasz u siebie lub u kogoś bliskiego występowanie osobowości unikającej – psychoterapia będzie najlepszym rozwiązaniem.

To właśnie ona pozwoli na zrozumienie problemu i późniejszą walkę z nim. Najlepsze efekty w walce z osobowością unikającą daje terapia grupowa, która pozwala od razu uczyć się funkcjonowania w społeczeństwie i nawiązywania kontaktów. Stosowane jednak równie często są: terapia indywidualna, która pozwala zyskać wiedzę na temat funkcjonowania własnych emocji i umysłu, a także terapia dla par, dla osobowości unikającej, która pozostaje w związku.

Artykuł został merytorycznie zweryfikowany przez:

Monika Perkowska

Psycholog, Psychoterapeuta

Na stronie internetowej Psychoterapiacotam.pl, przykładamy wagę do udostępniania jedynie sprawdzonych, rzetelnych informacji dotyczących objawów i profilaktyki chorób, ponieważ jesteśmy przekonani, że rozwijanie świadomości i wiedzy w tej dziedzinie wspomoże długotrwałe utrzymanie zdrowia. Należy jednak zwrócić uwagę, że ten artykuł nie jest poradą lekarską i nie może zastąpić diagnostyki ani konsultacji z lekarzem lub specjalistą psychologiem psychoterapeutą.

• Powiązane

Anhedonia – Dlaczego odczuwam brak radości z życia

Samotność w związku – Jak sobie z nią radzić?

Samotni rodzice

Samotność – jak radzić sobie z samotnością?