Hipomania – objawy, rozpoznanie i skuteczne leczenie

Codziennie człowiek ma jakiś nastrój. To właśnie od niego zależy, jak w danym dniu w dużej mierze będzie funkcjonować i reagować dana osoba. Czy będzie smutna, zadowolona, szczęśliwa, wesoła, rozzłoszczona, pełna pasji i chęci do działania, czy też rozleniwiona, niechętna wszystkiemu i wszystkim. Nastrój jest bardzo ważny, dlatego wszelkie zaburzenia nastroju są tak niekomfortowe i mogą znacząco utrudniać życie. Wcale nie jest łatwo panować nad własnymi emocjami, to prawda. Jednak nie oznacza to, że nie należy próbować. A gdy emocje, często skrajne i wyzwalane przez najmniejsze czynniki, zaczynają rządzić człowiekiem, sytuacja robi się naprawdę nieprzyjemna. To też objawy różnorodnych chorób i zaburzeń psychicznych. Wahania nastroju są charakterystyczne między innymi dla choroby afektywnej dwubiegunowej. Poza obniżeniem nastroju a etapem manii, może pojawić się też hipomania. Dowiedz się więcej na ten temat!

Czym jest choroba afektywna dwubiegunowa?

Choroba afektywna dwubiegunowa to przewlekła, nawracająca choroba psychiczna. Niegdyś nazywana była psychozą maniakalno-depresyjną, obecnie jednak tego określenia już się nie używa. Zrezygnowano z niego na rzecz określenia „choroba afektywna dwubiegunowa” lub „zaburzenie afektywne dwubiegunowe”, żeby nie stygmatyzować pacjentów. Obraz tej choroby w mediach, kulturze czy też w zbiorowej świadomości ludzi pełen był bowiem niebezpiecznych, krzywdzących stereotypów. Przez nie osoby dotknięte tą chorobą musiały się mierzyć nie tylko z samym zaburzeniem, ale też stygmatyzacją, odrzuceniem przez społeczeństwo czy strachem ludzi. To wszystko było nie tylko nieprzyjemne, ale też potencjalnie groźne – ze strachu przed tym wszystkim osoby chore mogły ukrywać swoją chorobę i nie leczyć się, co tylko pogłębiało ich problem.

Choroba afektywna dwubiegunowa wpływa na nastrój danej osoby. Doświadcza ona epizodów obniżenia nastroju – zwanych epizodami depresyjnymi, manii, hipomanii i epizodów mieszanych. Pomiędzy poszczególnymi epizodami następuje remisja, czyli etap, w którym objawy choroby w ogóle nie dają o sobie znać.

Epizody mogą występować z różną częstotliwością i trwać przez bardzo różny czas. Sama choroba afektywna dwubiegunowa nie jest bowiem chorobą jednolitą i przyjmuje różnorodne formy. Wyróżnić można między innymi:

• Chorobę afektywną sezonową – w tym przypadku epizody manii lub hipomanii występują w sezonie wiosenno-letnim, podczas gdy epizody depresyjne w sezonie jesienno-zimowym

• Chorobę afektywną dwubiegunową typu I – ten typ choroby charakteryzują liczne epizody depresyjne, które rozdzielane są przez co najmniej jeden epizod manii

• Chorobę afektywną dwubiegunową typu II – w tym typie dochodzi do bardzo licznych epizodów depresyjnych, które rozdziela minimum jeden epizod hipomanii

• Chorobę afektywną typu III – tutaj objawy nie występują same z siebie. Epizody manii i depresji wyzwalane są bowiem przez zbyt silne działanie leków przeciwdepresyjnych

To tylko kilka przykładów. Możesz spotkać się też z innymi formami tej choroby – z jej miękkim spektrum, w którym pojawiają się pewne cechy świadczące o chorobie afektywnej dwubiegunowej, lecz nie pojawiają się faktyczne epizody depresyjne, manii czy hipomanii. Możesz nawet spotkać się z bardzo rzadką, choć nadal występującą, manią jednobiegunową, w której nie dochodzi do epizodów depresyjnych, pojawiają się za to epizody manii i hipomanii. W dalszej części artykułu skupimy się na wyjaśnieniu tego ostatniego terminu. Hipomania bowiem nadal brzmi dla wielu tajemniczo i groźnie, dlatego warto poznać bliżej to zjawisko i wiedzieć, z czym ma się do czynienia.

Czym jest hipomania?

Hipomania to specyficzny stan, który podobny jest do manii, ma jednak o wiele łagodniejszy przebieg. To sprawia, że często bywa lekceważony przez ludzi, co z kolei jest bardzo dużym błędem. Hipomania może być bardzo groźna i znacząco utrudnić życie danego człowieka. Nie jest tak intensywna jak mania, nadal jednak ma niebagatelny wpływ na życie człowieka i może powodować rozliczne kłopoty, bo człowiek ten nadal może działać pod wpływem impulsu. Specjaliści są w stanie zdiagnozować hipomanię już po czterech dniach występowania – oczywiście, jeśli tylko pacjent się do nich zgłosi. A z tym może być problem.

Otoczenie może bowiem nie postrzegać hipomanii jako czegoś groźnego. Związane to jest z przypływem kreatywności czy też produktywności danej osoby. Może ona pracować szybciej, lepiej i wydajniej. Istnieją dowody na to, że wielcy artyści tworzyli podczas epizodów hipomanii i prezentowali potem światu swoje wielkie dzieła – taką osobą był na przykład Ernest Hemingway czy Vincent van Gogh, a także wielu innych, niezaprzeczalnie wielkich artystów.

Na pierwszy rzut oka hipomania może zatem pomagać człowiekowi w życiu – pozwalać mu wyzwalać pokłady twórczości i kreatywności, wykonywać zadania szybciej i działać na wysokich obrotach, co sprawia, że radzi sobie z nawet wieloma obowiązkami. To wszystko faktycznie może się zdarzyć w epizodach hipomanii. Nie wolno jednak zapominać, że wszystko to może się obrócić w niewłaściwą stronę i dana osoba podczas tego epizodu może faktycznie zacząć działać szybko, ale chaotycznie -w sposób niezorganizowany i taki, który przysporzy im w przyszłości sporo problemów. Epizod hipomanii może też w każdej chwili przerodzić się w epizod manii, która jest już bardzo groźna i może wręcz destruktywnie wpłynąć na życie danego człowieka, a także negatywnie odbić się na jego najbliższym otoczeniu. Osoby w epizodzie hipomanii mogą mieć też znacząco obniżoną tolerancję na bodźce, co wyzwala ich większą drażliwość i brak cierpliwości do innych, a także może powodować wybuchy emocji.

Hipomania a mania

Prawdą jest, że hipomania i mania mają ze sobą wiele wspólnego. Nie są jednak identyczne – nie są to dwa terminy opisujące dokładnie to samo zjawisko. W przypadku manii pojawia się podwyższony nastrój, taka osoba może wpadać w euforię, czuć ogromną radość i chęć do jej wyrażania. Nawet w sytuacjach, które są nieadekwatne do tego typu emocji – na przykład na pogrzebie, w kościele, czy na zebraniu w pracy lub podczas spotkania z klientem. Osoba w epizodzie manii może w ogóle nie czuć, że potrzebuje snu i funkcjonować nawet dwadzieścia cztery godziny bez odpoczynku i z ciągłą gonitwą myśli, za którymi nie jest w stanie nadążyć. Mogą pojawić się też objawy psychotyczne – taka osoba może zacząć słyszeć i widzieć rzeczy, których w rzeczywistości wcale nie ma. Mogą mieć też różnorodne urojenia.

Omamy, halucynacje czy urojenia nie pojawiają się w przypadku hipomanii. A reszta objawów pojawia się w mniejszym natężeniu. Nie znaczy to jednak, że taka osoba w zupełności panuje nad swoimi czynami, decyzjami, słowami czy gonitwą myśli – nadal ma z tym spory problem. Istnieje bowiem zasadnicza różnica pomiędzy hipomanią a zwyczajnym podwyższeniem nastroju. Człowiek przecież może mieć po prostu dobry, lepszy niż zazwyczaj humor. Może wtedy działać produktywnie i kreatywnie, motywować się do osiągnięcia zamierzonych celów. To wszystko jest przecież zupełnie naturalne. Hipomania jest jednak stanem chorobowym. Dlatego tak istotne jest jej wykrycie i rozpoczęcie leczenia.

Przyczyny hipomanii

Hipomania to najczęściej kwestia zaburzeń, do których dochodzi w mózgu. Głównymi odpowiedzialnymi za jej wystąpienie są neuroprzekaźniki w układzie dopaminergicznym oraz noradrenergicznym. Hipomania może być też dziedziczna – istnieją geny, które odpowiedzialne są za jej przenoszenie. Dlatego osoby, w których rodzinach występował ten problem, są statystycznie bardziej narażone na jej wystąpienie.

Jednak nie tylko genetyka może wpłynąć na pojawienie się hipomanii. Mogą do tego doprowadzić też schorzenia neurologiczne – w tym stwardnienie rozsiane, nowotwory usytuowane w mózgu czy urazy mechaniczne mózgu. Także AIDS czy zaburzona praca w tarczycy może sprawić, że pojawi się hipomania. Nie należy też zapominać o wpływie środków psychoaktywnych na mózg. Osoby, które je zażywają też są bardziej narażone na wystąpienie epizodów hipomanii. Podobnie rzecz ma się z osobami, które w przeszłości przeżyły poważną traumę i do tej pory muszą borykać się z jej negatywnymi konsekwencjami.

Dojście do przyczyny hipomanii ma istotne znaczenie dla pacjenta – właśnie wtedy można rozpocząć odpowiednie leczenie. Zwalczenie przyczyny pomoże poradzić sobie z hipomanią. Czasami nie da się przyczyny pozbyć całkowicie – wtedy, gdy masz do czynienia z chorobą przewlekłą i taką, na którą nie ma lekarstwa. Nadal jednak można nauczyć się żyć z chorobą i zapobiegać jej objawom w najlepszy możliwy sposób.

Objawy charakterystyczne dla hipomanii

Hipomania ma wiele wspólnego z manią, choć wcale nią nie jest – ta kwestia została już poruszona wcześniej w tym artykule. Być może jednak zastanawiasz się, czy to, z czym się borykasz osobiście lub spotykasz w przypadku innych, bliskich Ci osób. Czasami trudno jest odróżnić hipomanię od zwyczajnego, podwyższonego nastroju, który przecież może pojawić się naturalnie i nie być związanym z żadną chorobą czy nieprawidłowością. Jakie więc są cechy charakterystyczne dla hipomanii?

• Brak kontroli nad emocjami

• Gwałtowne wybuchy emocji

• Brak cierpliwości

• Drażliwość

• Podejmowanie pochopnych decyzji pod wpływem nagłego impulsu

• Obniżona potrzeba snu lub zupełny brak odczuwania potrzeby snu

• Słowotok

• Nadmiar myśli w głowie – myśli biegną szalonym, niekontrolowanym strumieniem

• Większa kreatywność

• Problemy ze skupieniem się na jednej, konkretnej czynności

• Nagły przypływ pewności siebie

• Nagle podwyższona samoocena

• Zbyt duża wesołość, często nieadekwatna do sytuacji

Osoba z hipomanią nie do końca nad sobą panuje. Oczywiście, może wykazywać zwiększoną kreatywność czy chęć i umiejętność do kierowania swojej podwyższonej energii na jeden konkretny cel. Mimo wszystko jednak taka osoba może być bardzo drażliwa, łatwo się rozpraszać i być trudniejsza w obyciu niż zawsze. Może też wykazywać zwiększoną aktywność fizyczną czy seksualną, co może w rezultacie doprowadzić do zachowań niebezpiecznych, czy takich, które negatywnie wpłyną na jej życie i związek. Taka osoba zazwyczaj z reguły też działa dużo, jednak często porzuca swoje projekty na rzecz kolejnych, których też nie kończy i czuje coraz większą, narastającą frustrację. Może też być w bardziej niż zazwyczaj kłótliwym nastroju. Wszystko dlatego, że łatwiej się irytuje na ludzi – zwłaszcza, jeśli ci nie podążają za jego tokiem rozumowania, przyspieszoną gonitwą myśli czy też nie są bardzo entuzjastycznie nastawieni do każdego pomysłu, który rzuci osoba w epizodzie hipomanii.

W epizodzie hipomanii też, podobnie jak w epizodzie manii, może dochodzić do podejmowania decyzji pod wpływem impulsu. Również takich, których dana osoba nigdy nie podjęłaby w swoim zwyczajnym stanie. Może to doprowadzić do wielu groźnych i nieprzyjemnych sytuacji – zaciągania długów, zbyt szybkiej jazdy samochodem czy nawet nagłego porzucenia pracy pod wpływem nagłego impulsu, bez pomysłu na to, co dalej i skąd weźmie się finanse do domowego budżetu.

To wszystko sprawia, że osoby z hipomanią mogą być nieznośne tak dla samych siebie, jak i dla ich otoczenia. To może z kolei powodować szereg różnorodnych napięć, które będą żywe również poza epizodami hipomanii. To też może doprowadzić w konsekwencji do coraz większego poczucia niezrozumienia, osamotnienia i w końcu do całkowitej izolacji społecznej takiej osoby. Może też wyzwalać jej ogromny lęk przed kolejnym epizodem hipomanii, co może sprawić, że równolegle wykształcą się zaburzenia lękowe. A to coś, co jeszcze bardziej utrudni życie i codzienne funkcjonowanie osobie zaburzonej.

Dlatego odpowiednia diagnoza ze strony specjalisty i rozpoczęcie hipomanii tak szybko, jak to będzie możliwe jest tak bardzo ważne. Jeśli widzisz niepokojące Cię symptomy nie czekaj, zacznij działać. Może zdarzyć się też tak, że osoba w hipomanii może nie zdawać sobie sprawy ze swojego problemu i uważać, że wszystko jest w największym porządku. Wtedy bardzo ważne jest to, by przekonać ją do wizyty u specjalisty. To może mieć kluczowy wpływ na jej przyszłość.

Leczenie hipomanii

W przypadku leczenia hipomanii ważne jest działanie holistyczne. Należy dojść do przyczyny występowania hipomanii i skupić się na jej odpowiednim traktowaniu. Poza tym, że czynnikami biologicznymi, należy jednak też zająć się umysłem pacjenta. W końcu korzenie hipomanii mogą być naprawdę rozgałęzione i sięgać nie tylko problemów z neuroprzekaźnikami w mózgu, ale też do nieuświadomionych czy nieprzepracowanych problemów i traum z przeszłości.

Sama osoba chora musi też nabrać przekonania, że faktycznie jest chora i potrzebuje fachowej pomocy. Hipomania jest uciążliwa, ale jednocześnie daje tak niejednorodne i niejednoznaczne objawy, że przez długi czas można nie zdawać sobie sprawy ze skali problemu ani nawet z tego, że taki problem w ogóle funkcjonuje. Uświadomienie sobie tego jest już pierwszym, bardzo ważnym i często najtrudniejszym krokiem w drodze do wyleczenia.

Farmakoterapia polega na przepisaniu osobie chorej środków neurotymicznych, których głównym celem jest pomoc w stabilizacji nastroju. Może okazać się też zastosowanie specjalnych leków przeciwpsychotycznych, jeśli sytuacja tego wymaga.

Hospitalizacja na ogół nie jest wymagana, choć bywa konieczna w niektórych przypadkach. Najczęściej wtedy, gdy dochodzi do bardzo nasilonych ataków hipomanii w relatywnie krótkim okresie. Bywa też niezbędna, gdy wcześniej pacjent wykazywał mocno nasilone epizody maniakalne – wtedy bowiem znacząco wzrasta szansa na to, że epizod hipomanii przemieni się w bardzo silny epizod maniakalny. Hospitalizacja bywa stosowana też wtedy, gdy pacjent pod wpływem hipomanii zachowuje się groźne dla siebie i nie docierają do niego żadne racjonalne, krytyczne argumenty, by zmienił swoje zachowanie. Wtedy w szpitalu może przebywać w warunkach bezpiecznych dla siebie.

Poza farmakoterapią specjaliści bardzo często zalecają tez psychoterapię. W jej ramach pacjent ma szansę lepiej poznać samego siebie i zrozumieć od czego uzależnione są jego reakcje. Nauczy się też rozpoznawać swoje ataki i zarządzać nimi w lepszy, zdrowszy sposób. Warto podjąć się psychoterapii indywidualnej, ale też rozważyć grupową lub rodzinną. W trakcie psychoterapii grupowej masz szansę poznać osoby, które doskonale rozumieją, co przechodzisz w związku z hipomanią, bo same to doskonale znają ze swojego życia. Zbudowanie takiej grupy wsparcia dookoła siebie ma naprawdę duże znaczenie. Podczas terapii rodzinnej natomiast członkowie danej rodziny, której dotyczy problem hipomanii mogą lepiej zrozumieć ten stan, a także siebie nawzajem.

Dużą rolę odgrywa też psychoedukacja. Epizody hipomaniakalne i maniakalne nadal są kojarzone bardzo stereotypowo – jako coś, co zagraża otoczeniu i może doprowadzić do ogromnej tragedii. Podczas psychoedukacji można nauczyć się więcej na temat schorzenia, wykorzenić szkodliwe stereotypy i nauczyć się pomagać osobie w epizodzie hipomanii czy też właśnie manii. Takie osoby bowiem, wbrew obiegowej opinii, największe zagrożenie stanowią dla samych siebie.

Artykuł został merytorycznie zweryfikowany przez:

Monika Perkowska

Psycholog, Psychoterapeuta

Na stronie internetowej Psychoterapiacotam.pl, przykładamy wagę do udostępniania jedynie sprawdzonych, rzetelnych informacji dotyczących objawów i profilaktyki chorób, ponieważ jesteśmy przekonani, że rozwijanie świadomości i wiedzy w tej dziedzinie wspomoże długotrwałe utrzymanie zdrowia. Należy jednak zwrócić uwagę, że ten artykuł nie jest poradą lekarską i nie może zastąpić diagnostyki ani konsultacji z lekarzem lub specjalistą psychologiem psychoterapeutą.

• Powiązane

Wysoka wrażliwość emocjonalna

Syndrom odrzucenia

Osobowość zależna

Wypalenie życiowe

Osobowość anankastyczna

Kryzys emocjonalny – jak sobie poradzić

Lęk przed małżeństwem – co to jest gamofobia

Zespół Kehrera – wdowia choroba