Zaburzenia zachowania u dzieci

Czym są zaburzenia zachowania u dzieci?

Zaburzenia zachowania (CD) należą do najtrudniejszych do skutecznego leczenia zaburzeń wieku dziecięcego. Należą również do najbardziej stabilnych, co oznacza, że nie mają szans na samoistne ustąpienie. Badania wykazują, że zaburzenia zachowania ujawniają się średnio około 11 lub 12 roku życia i mogą utrzymywać się do okresu dojrzewania i dorosłości.

Ta ciągłość oznacza, że bez zdecydowanej i systematycznej interwencji terapeutycznej, CD może być problemem na całe życie. Skuteczne leczenie wymaga wielopoziomowego podejścia, które uwzględnia potrzeby psychologiczne jednostki, jak również kontekst rodzinny i społeczny, w którym żyje. Bez tego typu kompleksowych działań jest bardzo mało prawdopodobne, że CD samo się rozwiąże.

W ostatnich latach w kręgach pedagogicznych coraz częściej pojawia się termin “zaburzenie zachowania”. Tym uniwersalnym terminem określa się każde zachowanie, które jest trudne lub denerwujące dla dorosłych. Jednak te zachowania często wynikają z braku wiedzy, a nie z zamierzonego buntu.

Badania wykazały, że celowe łamanie zasad jest w rzeczywistości normalną częścią rozwoju nastolatków. Testując granice tego, co dorośli mogą tolerować, nastolatki często przekraczają granice w sposób zamierzony. Do najczęstszych objawów zaburzeń zachowania należą wagary, lekceważenie autorytetów, niszczenie mienia, agresja fizyczna i nadużywanie substancji. W ciężkich przypadkach zachowania te mogą prowadzić do poważnych problemów, takich jak wydalenie ze szkoły lub zaangażowanie w sprawy wymiaru sprawiedliwości.

Naukowcy używają terminu “zaburzenia zachowania”, aby opisać odchylenie od normy w zachowaniu danego dziecka. Przez normę rozumieją zasady moralne, zwyczaje i nawyki przyjęte w danym środowisku. To odchylenie może wpływać na zdolność dziecka do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie. W zależności od stopnia nasilenia, może prowadzić do problemów w szkole, w domu i w relacjach z innymi ludźmi.

Istnieje wiele różnych rodzajów zaburzeń zachowania, ale wszystkie mają jedną wspólną cechę: zachowanie dziecka jest nienormalne dla jego wieku i kultury. W związku z tym dzieci z zaburzeniami zachowania często mają trudności z dopasowaniem się i są zagrożone wykluczeniem z grupy rówieśniczej. W niektórych przypadkach mogą być również narażone na zachowania przestępcze. Wczesna interwencja jest niezbędna dla dzieci z zaburzeniami zachowania, ponieważ może pomóc im przezwyciężyć trudności i prowadzić normalne, szczęśliwe życie.

Typy zaburzeń zachowania

Zaburzenia destrukcyjne u dzieci charakteryzują się określonym, negatywnym wzorcem zachowań. Podczas gdy te zachowania mogą być niepokojące, ważne jest, aby pamiętać, że są one zazwyczaj objawem leżącego u podstaw zaburzenia emocjonalnego. Dzieci, które przejawiają zachowania destrukcyjne, często robią to, próbując poradzić sobie ze stresującymi sytuacjami lub doświadczeniami. W wielu przypadkach zachowania te zmniejszą się lub ustąpią całkowicie dzięki odpowiedniemu leczeniu. Jednakże, jeśli pozostawione bez kontroli, destrukcyjne zachowania mogą prowadzić do poważnych problemów. Naukowcy wyróżnili pewne typy zaburzeń zachowania. Należą do nich:

• Zaburzenia opozycyjno-buntownicze (ODD) – ODD jest stosunkowo często występującym zaburzeniem dziecięcym, które charakteryzuje się wyzywającym i destrukcyjnym zachowaniem. Dzieci z ODD mogą wykazywać szeroki zakres zachowań, w tym kłócić się z dorosłymi, odmawiać przestrzegania zasad lub celowo robić rzeczy, które denerwują innych. Chociaż zachowania te mogą być frustrujące dla rodziców i opiekunów, należy pamiętać, że często są one normalną częścią rozwoju dziecka. Jednakże dzieci z ODD mogą wykazywać te zachowania częściej lub poważniej niż inne dzieci w ich wieku. W rezultacie ODD może zakłócać zdolność dziecka do funkcjonowania w domu, w szkole i w sytuacjach społecznych. Jeśli obawiasz się, że Twoje dziecko może mieć ODD, ważne jest, aby porozmawiać z pracownikiem służby zdrowia. Dzięki wczesnej diagnozie i leczeniu większość dzieci z ODD wiedzie szczęśliwe i udane życie.

• Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) – dzieci z ADHD często zmagają się w szkole i w domu. Mogą mieć problemy z siedzeniem w miejscu, zwracaniem uwagi lub wykonywaniem poleceń. W rezultacie mogą być w tyle za swoimi rówieśnikami w czytaniu i umiejętnościach matematycznych. Dodatkowo, mogą mieć trudności z wykonaniem zadań i łatwo się frustrować. Życie rodzinne może być również wyzwaniem dla dzieci z ADHD. Mogą one mieć problemy z dogadaniem się z rodzeństwem lub mogą działać impulsywnie, nie myśląc o konsekwencjach. Chociaż ADHD może być trudne do zarządzania, istnieje wiele sposobów, aby pomóc dzieciom osiągnąć sukces. Z właściwej diagnozy i leczenia, dzieci z ADHD mogą rozwijać umiejętności, których potrzebują do prowadzenia udanego i satysfakcjonującego życia.,

• Zaburzenia zachowania (CD) – dzieci z zaburzeniami zachowania (conduct disorder – CD) często wykazują uporczywy wzorzec destrukcyjnych i antyspołecznych zachowań. Powszechne objawy obejmują agresję, wandalizm, kłamstwa, wagary i kradzieże. Może to prowadzić do problemów w domu, szkole i w społeczności. Dzieci z CD są narażone na zwiększone ryzyko wystąpienia problemów z nadużywaniem substancji, zaburzeń psychicznych i innych problemów w późniejszym okresie życia. Wczesna interwencja jest niezbędna, aby pomóc dzieciom z CD rozwinąć się w dobrze przystosowanych dorosłych. Leczenie zazwyczaj koncentruje się na identyfikacji i zmianie przyczyn leżących u podstaw zachowania dziecka. Może to obejmować terapię indywidualną, doradztwo rodzinne, modyfikację zachowań i leki. Dzięki odpowiedniemu leczeniu większość dzieci z zaburzeniami zachowania może nauczyć się kontrolować swoje impulsy i zachowywać w sposób bardziej akceptowalny społecznie.

Wielu badaczy wyróżnia też zaburzenia zachowania eksternalizacyjne lub internalizacyjne. Zaburzenia eksternalizacyjne charakteryzują się destrukcyjnym i często agresywnym zachowaniem. Powszechne przykłady obejmują zaburzenia zachowania i zaburzenia uwagi z deficytem/nadpobudliwością (ADHD). Z drugiej strony, zaburzenia internalizacyjne charakteryzują się zachowaniami skierowanymi do wewnątrz, takimi jak wycofanie, smutek i niepokój. Typowymi przykładami zaburzeń internalizacyjnych są depresja i zaburzenia lękowe.

Podczas gdy oba rodzaje zaburzeń zachowania mogą powodować znaczny stres i upośledzenie funkcjonowania, zwykle różnią się wzorcami objawów i związanymi z nimi czynnikami ryzyka. Na przykład, zaburzenia eksternalizacyjne są częściej diagnozowane u mężczyzn, podczas gdy zaburzenia internalizacyjne są bardziej powszechne wśród kobiet. Dodatkowo, zaburzenia eksternalizacyjne często współwystępują z problemami z nadużywaniem substancji, podczas gdy zaburzenia internalizacyjne częściej współwystępują z zaburzeniami odżywiania. Zrozumienie różnic pomiędzy tymi dwoma rodzajami zaburzeń jest niezbędne do zapewnienia skutecznego leczenia.

Choć wszystkie te typy zaburzeń zachowania mogą być dużym problemem dla rodzin i bardzo utrudniać dzieciom funkcjonowanie w społeczeństwie w sposób, który uważany jest za zdrowy i właściwy – nie należy się poddawać.

Przyczyny zaburzeń zachowania

Powszechnie przyjmuje się, że psychopatologia dziecka jest wynikiem złożonego współdziałania czynników biologicznych i psychospołecznych. Wśród tych ostatnich szczególnie ważną rolę odgrywa środowisko rodzinne. Liczne badania wykazały, że dzieci, które dorastają w domach dysfunkcyjnych lub pełnych przemocy, są bardziej narażone na rozwój problemów psychicznych. I odwrotnie, dzieci, które mają bliskie i wspierające relacje z rodzicami, częściej rozwijają się emocjonalnie i psychicznie. Nie oznacza to, że biologia jest nieistotna; czynniki genetyczne mogą również odgrywać znaczącą rolę w określaniu podatności dziecka na choroby psychiczne. Jest jednak jasne, że środowisko rodzinne odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu zdrowia psychicznego dziecka.

Zaburzenia zachowania stanowią poważny problem dla wielu dzieci i rodzin. Zaburzenia te mogą wynikać z wielu różnych czynników, w tym konstrukcji psychicznych, oddziaływań wychowawczych i dynamiki rodziny. W niektórych przypadkach zaburzenia zachowania mogą być wynikiem określonej konstrukcji psychicznej, takiej jak potrzeba stymulacji lub poszukiwanie wrażeń. W innych przypadkach mogą być wynikiem nieodpowiednich interakcji wychowawczych, takich jak brak granic lub przemoc. Wreszcie, zaburzenia zachowania mogą być również wynikiem zaburzonych więzi między dzieckiem a rodzicami.

badania wykazały, że istnieje silny związek między zaburzeniami zachowania a jakością relacji rodzic-dziecko. W szczególności dzieci, które mają ciepłe i wspierające relacje z rodzicami, są mniej narażone na rozwój problemów behawioralnych. I odwrotnie, dzieci, które doświadczają wrogiego i odrzucającego rodzicielstwa, częściej zmagają się z impulsywnością i regulacją emocjonalną. Sugeruje to, że pielęgnowanie pozytywnych relacji rodzic-dziecko może pomóc w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia problemów behawioralnych u dzieci.

Zaburzenia zachowania a osobowość antyspołeczna

Wiele dzieci w pewnym momencie swojego rozwoju wykazuje pewien stopień zaburzonego zachowania. Jednak w przypadku niektórych dzieci zachowania te stają się tak skrajne, że są klasyfikowane jako zaburzenia. Najczęstszymi zaburzeniami w tej kategorii są: zespół deficytu uwagi/nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD), zespół opozycyjno-obronny (ODD) oraz zespół zaburzeń zachowania (CD). Dzieci z tymi zaburzeniami często mają trudności z przestrzeganiem zasad i współdziałaniem z innymi. Mogą być impulsywne i agresywne, a także mogą mieć niską tolerancję na frustrację. Wraz z wiekiem istnieje ryzyko, że rozwinie się u nich antyspołeczne zaburzenie osobowości.

Antyspołeczne zaburzenie osobowości to stan psychiczny charakteryzujący się wzorcem lekceważenia i naruszania praw innych osób. Osoby z tym zaburzeniem mają tendencję do manipulowania i oszukiwania i często angażują się w działalność przestępczą. Mogą mieć również trudności z przestrzeganiem zasad i autorytetów oraz działać impulsywnie.

Chociaż antyspołeczne zaburzenie osobowości jest bardziej powszechne u mężczyzn, może dotyczyć obu płci. Osoby z tym zaburzeniem często mają historię problemów z zachowaniem w dzieciństwie, takich jak wagary, zastraszanie lub bójki. Mogą być również zaangażowani w przestępczość nieletnich lub mieli konflikty z prawem jako dorośli. Leczenie antyspołecznych zaburzeń osobowości zazwyczaj obejmuje terapię i leki. Celem leczenia jest pomóc osobie nauczyć się kontrolować swoje impulsy i podejmować lepsze decyzje. W niektórych przypadkach hospitalizacja może być konieczna, aby chronić jednostkę lub innych przed krzywdą.

Objawy zaburzeń zachowania

Zaburzenia zachowania charakteryzują się powtarzającymi się zachowaniami buntowniczymi, agresywnymi lub antyspołecznymi. W łagodniejszej lub wczesnej formie mogą objawiać się wybuchami złości, ciągłymi kłótniami, nieprzestrzeganiem zasad społecznych, złośliwym i mściwym zachowaniem lub używaniem nieprzyzwoitego języka. Chociaż mechanizmy i przyczyny zaburzeń zachowania mogą być różne, ważne jest, aby uzyskać właściwą diagnozę w celu zapewnienia właściwego leczenia. Bez odpowiedniej interwencji, zaburzenia zachowania mogą prowadzić do poważniejszych problemów, takich jak przestępczość, porzucanie szkoły i nadużywanie narkotyków.

Diagnoza zaburzeń zachowania może pomóc rodzicom i nauczycielom lepiej zrozumieć trudności dziecka i opracować strategie wspierania go. W niektórych przypadkach zaburzenia zachowania mogą być powiązane z innymi schorzeniami, takimi jak autyzm czy zespół Tourette’a. Jakie kryteria musi spełniać dziecko, by zostało zakwalifikowane jako osoba z zaburzeniami zachowania?

• Poważne naruszenia zasad – w tym przypadku mowa o naruszaniu zasad, które uważane są za właściwe. Późne powroty do domu, ucieczki z domu, częste wagarowanie, wychodzenie z domu mimo zakazu rodziców

• Agresja – psychiczna, fizyczna, a nawet seksualna. Okrucieństwo wykazywane w stosunku do ludzi i zwierząt. Znęcanie się nad słabszymi, kradzieże, wymuszenia, celowe upokarzanie i sprawianie bólu innym.

• Kradzieże, oszustwa i włamania – kłamstwa w celu osiągnięcia korzyści, oszukiwanie, by uniknąć kary, włamywanie się do samochodów, domów, sklepów i innych zamkniętych miejsc.

• Celowe niszczenie cudzej własności – dziecko niszczy rzeczy innych, bo chce je zniszczyć, chce komuś sprawić przykrość i doprowadzić do straty czegoś ważnego. Tu zawiera się też celowe wzniecanie pożarów w skrajnych przypadkach

Oczywiście, nie wszystkie te kryteria muszą być spełnione, by dziecko zostało uznane za osobę z zaburzeniami zachowania. Przyjmuje się dla celów diagnostycznych, że w przeciągu kilku miesięcy dziecko musi spełniać przynajmniej trzy kryteria.

Leczenie zaburzeń zachowania u dzieci

Zaburzenia zachowania u dzieci są coraz większym problemem dla rodziców i opiekunów. Chociaż istnieje wiele różnych rodzajów zaburzeń zachowania, wszystkie mają jeden wspólny cel: pomóc dziecku radzić sobie z emocjami i zarządzać nimi. Niektóre z najczęstszych zaburzeń zachowania obejmują ADHD, OCD, i autyzm. Chociaż każde zaburzenie jest unikalne, istnieją pewne opcje leczenia, które mogą być skuteczne dla wszystkich trzech.

• Jednym z najważniejszych aspektów leczenia wszelkich zaburzeń zachowania jest ustanowienie rutyny. Pomaga to dziecku czuć się bezpiecznie i pewnie, a także daje mu sposób na przewidywanie i kontrolowanie swojego otoczenia. Dla dzieci z OCD lub autyzmem, może to oznaczać przestrzeganie ścisłego harmonogramu lub zestawu zasad. Dla dzieci z ADHD, może to oznaczać posiadanie spójnej rutyny dla szkoły i zajęć pozaszkolnych.
• Innym ważnym elementem leczenia jest zapewnienie wsparcia i zachęty. To może być w formie terapii rodzinnej, doradztwo indywidualne, lub grupy wsparcia rówieśników. Ważne jest, aby dzieci z zaburzeniami zachowania wiedziały, że nie są same i że są ludzie, którzy się o nie troszczą i chcą im pomóc w osiągnięciu sukcesu.
• Wreszcie, techniki zarządzania zachowaniem mogą być niezwykle pomocne dla dzieci z zaburzeniami zachowania. Techniki te mogą pomóc nauczyć dzieci, jak radzić sobie z emocjami w konstruktywny sposób. Niektóre wspólne techniki zarządzania zachowaniem obejmują pozytywne wzmocnienie, przerwy i przekierowanie negatywnych zachowań na pozytywne.

Przy odpowiednim planie leczenia, dzieci z zaburzeniami zachowania mogą prowadzić szczęśliwe i udane życie. Jeśli uważasz, że Twoje dziecko może mieć zaburzenia zachowania, zwróć się do specjalisty od zdrowia psychicznego po dalsze wskazówki.

Psychoterapia dzieci również jest rodzajem terapii dla dzieci z zaburzeniami zachowania. Pomaga dzieciom nauczyć się wyrażać swoje emocje, rozwijać zdrowe relacje i radzić sobie ze stresem i niepokojem. Psychoterapia może być przeprowadzana indywidualnie, grupowo lub rodzinnie. W terapii indywidualnej, dziecko spotyka się z terapeutą jeden na jeden, aby pracować nad konkretnymi problemami. W terapii grupowej dziecko spotyka się z innymi dziećmi, które mają podobne problemy, aby dzielić się doświadczeniami i uczyć się od siebie nawzajem. Terapia rodzinna angażuje w leczenie całą rodzinę, aby poprawić komunikację i umiejętności rozwiązywania problemów. Psychoterapia jest skutecznym sposobem leczenia zaburzeń zachowania u dzieci, ponieważ pomaga im zrozumieć swoje myśli i uczucia oraz rozwinąć zdrowe umiejętności radzenia sobie.

Artykuł został merytorycznie zweryfikowany przez:

Monika Perkowska

Psycholog, Psychoterapeuta

Na stronie internetowej Psychoterapiacotam.pl, przykładamy wagę do udostępniania jedynie sprawdzonych, rzetelnych informacji dotyczących objawów i profilaktyki chorób, ponieważ jesteśmy przekonani, że rozwijanie świadomości i wiedzy w tej dziedzinie wspomoże długotrwałe utrzymanie zdrowia. Należy jednak zwrócić uwagę, że ten artykuł nie jest poradą lekarską i nie może zastąpić diagnostyki ani konsultacji z lekarzem lub specjalistą psychologiem psychoterapeutą.

Problem zaburzeń zachowania dotyczy Ciebie lub kogoś ci bliskiego ? Nie wiesz jak sobie z tym poradzić ?

SKONTAKTUJ SIĘ Z NAMI !

Poradnia CO tam? to skuteczna psychoterapia dla osób w każdym wieku. Dzięki znakomitej wiedzy i wieloletniemu doświadczeniu naszych specjalistów pomagamy skutecznie. Obdarzamy naszych pacjentów ogromną dozą zrozumienia, empatii i szacunku dla trudności, z jakimi się mierzą.

Pomożemy w doborze najlepszego specjalisty.

22 307 50 37

Możesz również umówić samodzielnie wizytę w gabinecie, do twojej dyspozycji jest aż 5 placówek w Warszawie,  lub sesję online.

Umów wizytę Kontakt

• Powiązane

Wysoka wrażliwość emocjonalna

Syndrom odrzucenia

Wypalenie życiowe

Kryzys emocjonalny – jak sobie poradzić

Jak się uspokoić psychicznie

Anemia – co jeść przy anemii

Somatyzacja – co to jest

Choroba sieroca – co to jest