Typy osobowości

W psychologii wyróżnia się wiele nurtów, które starają się wyjaśnić, czym w istocie jest osobowość. Badacze od wieków starają się zgłębić zagadki ludzkiego umysłu i przypisać określone cechy do określonych typów zachowań. Istnieje wiele różnych klasyfikacji osobowości – już Hipokrates wprowadził podział na cztery typy osobowości. Ten podział nadal jest stosowany. Podobnie jak podział ustalony przez Carla Gustawa Junga. Najbardziej klasycznym i rozpoznawalnym elementem jego podziału jest podział na ekstrawertyków i introwertyków, ale to dopiero początek długiej listy.

Klasyfikacja na typy osobowości pomaga zaklasyfikować ludzi do danej grupy. Warto jednak pamiętać, że niekoniecznie oznacza to, że dana osoba musi mieć wszystkie cechy z danego typu osobowości – ten podział jest bardzo płynny. Musi taki być, bo nie ma dwóch takich samych ludzi i do wszystkiego należy przykładać indywidualną miarę. Świat nie jest biało-czarny, a umysł ludzki to zagadnienie niezwykle złożone.

Hipokrates wyznaczył 4 typy osobowości:

• Sangwinik

• Choleryk

• Melancholik

• Flegmatyk

Do tej pory jest to podział znany i powszechnie rozpoznawalny. Drugim, równie rozpoznawalnym podziałem na typy osobowości jest ten, który został zaproponowany przez Carla Gustawa Junga – szwajcarskiego psychiatry, psychologa i naukowca. Zgodnie z jego teorią ludzie dzielą się na introwertyków i ekstrawertyków. To najbardziej znany element jego teorii, jednak ma ona ciąg dalszy. W dalszym etapie Jung rozróżnia typy: postrzegający i oceniający oraz myślący i czujący. Z tych wszystkich elementów można złożyć właśnie aż szesnaście różnych typów osobowości.

Testy osobowości

Test osobowości pozwala na określenie typu osobowości. Bywa to przydatne zwłaszcza, gdy przychodzi do rozmyślań nad przyszłością, zwłaszcza natury zawodowej – różne typy osobowości najlepiej sprawdzają się w określonych zawodach. Warto jest się w tym zagadnieniu orientować.

Czasami możliwe jest intuicyjne określenie typu swojej osobowości – na podstawie obserwacji i doświadczeń. Najczęściej jednak najlepsze efekty dają profesjonalne testy osobowości.

Te można znaleźć u psychologów, w gabinetach psychoterapeutów – którzy pomagają człowiekowi zrozumieć dręczące ich problemy, a zrozumienie aspektów własnej osobowości potrafi pomóc zrozumieć, dlaczego człowiek zachowuje się lub myśli w określony sposób. Z testów osobowości korzystają też doradcy zawodowi, by pomóc człowiekowi określić, w którym zawodzie potencjalnie będzie czuł się najlepiej.

Cztery typy osobowości

Hipokrates wyróżnia 4 typy osobowości, które są w klasyfikacji używane do dnia dzisiejszego. To najbardziej klasyczny podział osobowości. Jakie cztery typy osobowości wyróżnia się, zgodnie z teorią Hipokratesa?

• Sangwinik – to wieczny optymista. Często u niego to co w sercu, to na języku, bo ma problemy ze skrywaniem swych uczuć i emocji. To głośny ekstrawertyk, który doskonale radzi sobie z nawiązywaniem nowych znajomości – jest otwarty na nawiązywanie kontaktów z innymi, a także uwielbia wyzwania. Ktoś z takim typem osobowości poradzi sobie doskonale w zawodach, które polegają na kontaktach z ludźmi, nawiązywaniu i podtrzymywaniu kontaktów.

• Choleryk – to człowiek zdecydowany i zdeterminowany do tego, by osiągnąć cel. Jest energiczny i przywódczy, miewa też tendencje do popadania w prachoholizm. Miewa też tendencje do wybuchów gniewu – są one gwałtowne, ale – na ogół – krótkotrwałe. Pojawiają się w momencie, w którym nie wszystko idzie po myśli choleryka i służą głównie wyładowaniu emocji. Bardzo ważne jest dla choleryka, by nauczył się wyładowywać emocje w sposób zdrowy i taki, który nie wpływa negatywnie na jego stosunki z ludźmi.

• Melancholik – to przeciwieństwo sangwinika. Jest nastawionym pesymistycznie do życia, zamkniętym w sobie introwertykiem. Ma problemy w nawiązywaniu znajomości, jest jednak bardzo empatyczny i przeżywa duże emocje, tylko ich nie okazuje na zewnątrz. Z reguły jest osobą sumienną i punktualną.

• Flegmatyk – określany jako przeciwieństwo choleryka. Z reguły trzyma się raczej na uboczu, nie lubi przewodzić, woli obserwować. Zamiast działać emocjonalnie, stawia na obserwację i wyciąganie wniosków. Pracuje wolno, jednak sumiennie.

Cztery typy osobowości według Hipokratesa nie wyczerpują jednak sposobów klasyfikacji – już w samym opisie pojawiły się określenia „introwertyk” i „ekstrawertyk”, które są częścią klasyfikacji sporządzonej przez Carla Gustava Junga.

Cechy osobowości

Cechy osobowości są tym, co determinuje przynależność do określonego typu osobowości. Skorzystał z tego Carl Gustav Jung, który zauważył, że podział zaproponowany przez Hipokratesa – choć trafny, jest jednak niepełny. To właśnie Jung zaproponował podział na ekstrawertyków i introwertyków. Kim oni są?

Ekstrawertyk to osoba pełna optymizmu, energii i radości życia. Energię czerpie głównie przez kontakty z innymi ludźmi, za to wytraca ją w samotności. Samo określenie pochodzi od łacińskich słów „extra” – na zewnątrz i „vertere” – zwracać się. Właśnie dlatego to właśnie najczęściej sangwinicy czy cholerycy określani są mianem ekstrawertyków. Ekstrawertyk to osoba, która mówi głośno i dużo, często są przywódcami, zyskują sobie szybko sympatię ludzi i nawiązują nowe znajomości. Bardzo często działają niezwykle impulsywnie – najpierw coś robią, dopiero potem decydują się to przemyśleć. Są zdecydowani i pewni siebie – uwielbiają błyszczeć i być w centrum uwagi, dlatego najlepiej sobie radzą wtedy, gdy są doceniani i chwaleni.

Introwertyk z kolei to osoba, która skupia się bardziej na wewnętrznym świecie swoich uczuć i myśli. Często bywa uważana za samotnika, czy wręcz dziwaka, są to jednak określenia krzywdzące i nieprawdziwe. Introwertycy, co prawda, mają swój własny, prywatny świat, na którym się skupiają. Nadal jednak potrafią być oddanymi przyjaciółmi, kochającymi partnerami czy oddanymi pracownikami. Są osobami, które swoją energię odzyskują, dzięki przebywaniu w samotności – mogą wtedy skupić się na sobie, poczytać i się wyciszyć. To nie tak, że nie lubią ludzi – po prostu spotkania towarzyskie sprawiają, że tracą oni siły i energię, a nie – tak jak ekstrawertycy – odzyskują ją. Introwertycy mają bogaty świat wewnętrzny, dlatego często są niezwykle kreatywni i mają artystyczne zacięcie. Introwertyzm też, wbrew pozorom, nie jest tożsamy z nieśmiałością – introwertycy wybierają raczej bardziej kameralne i ciche spotkania, z natury jednak nie boją się ludzi.

Zgodnie z teorią Junga, ekstrawertycy i introwertycy mogą mieć przypisane do siebie różne typy osobowości, przez co są w stanie znacząco się od siebie różnić. Zgodnie z tą teorią wyróżnia się jeszcze typy:

• Myślący i czujący – ekstrawertyk lub introwertyk o typie myślącym to osoba, która ma tendencje do analizowania, są skoncentrowane na systemach, wzorach i strukturach, które stoją za każdą decyzją czy problemem. Nie przepadają za rozmawianiem o emocjach, uważane są też za osoby wycofane i zimne emocjonalnie. Natomiast osoby o typie czującym bardzo mocno kierują się emocjami, tak swoimi, czy innych ludzi – bo ludzie i ich uczucia znajdują się w spektrum ich zainteresowań. Dużą wagę przykładają do pasji, miłości i to jest dla nich ważne, jeśli podejmują decyzje.

• Postrzegający i oceniający – osoba, która jest typem postrzegającym jest bardzo ciekawa świata, choć zazwyczaj działa niezwykle impulsywnie i zdarza się, że nie skończy zadania, którego się podjęła i porzuci je w trakcie. Nie potrzebuje szczegółowych planów działania, jednak najlepiej pracuje wtedy, gdy ma odpowiedni nastrój do pracy. Typ oceniający natomiast nie przepada za zmienianiem decyzji, swoją pracę starannie planuje z wyprzedzeniem, nie ma w zwyczaju też porzucania zadań przed ich wykonaniem. Ceni sobie nade wszystko stabilizację i łatwo podporządkowuje się zasadom.

Artykuł został merytorycznie zweryfikowany przez:

Monika Perkowska

Psycholog, Psychoterapeuta

Na stronie internetowej Psychoterapiacotam.pl, przykładamy wagę do udostępniania jedynie sprawdzonych, rzetelnych informacji dotyczących objawów i profilaktyki chorób, ponieważ jesteśmy przekonani, że rozwijanie świadomości i wiedzy w tej dziedzinie wspomoże długotrwałe utrzymanie zdrowia. Należy jednak zwrócić uwagę, że ten artykuł nie jest poradą lekarską i nie może zastąpić diagnostyki ani konsultacji z lekarzem lub specjalistą psychologiem psychoterapeutą.

• Powiązane

Osobowość destrukcyjna: czym jest i jak z nią walczyć

Czym jest infantylizm emocjonalny? Przyczyny, rodzaje i sposoby leczenia

Kim jest wampir emocjonalny i jak się przed nim bronić?

Coming out – jak zacząć żyć zgodnie z sobą?

Tożsamości płciowe: czym jest niebinarność?

Czym jest syndrom pustego gniazda i jak sobie z nim radzić?

Ambiwertyk

Ekstrawertyk