Stres w pracy
Przyjęło się uważać, że stres to zjawisko współczesnych czasów – w końcu dzisiejszy świat bywa stresujący, pędzi w szybkim tempie, a praca i pięcie się po szczeblach kariery są niezwykle wyczerpującymi doznaniami, także pod względem występowania stresu. To wszystko prawda, jednak nie można mówić o stresie, jako o czymś, co jest zjawiskiem wyłącznie dzisiejszych czasów. Stres towarzyszy człowiekowi od zawsze. Stresujące mogą być nie tylko wielkie, traumatyczne wydarzenia, ale też małe zdarzenia dnia codziennego. Czym tak naprawdę jest stres i jak sobie z nim radzić?
SPIS TREŚCI:
Czym jest stres?
Stres to pojęcie, które swoje korzenie ma w fizyce. To właśnie tam po raz pierwszy było używane w kontekście nacisków, sił i napięć, które oddziałują na dany system. Do nauki o zdrowiu po raz pierwszy termin ten został wprowadzony w 1926 roku przez Hansa Selye’a. Zgodnie z jego definicją stres jest nieswoistą reakcją organizmu na wszelkie stawiane mu żądania. Selye nazwał ten stan zespołem ogólnego przystosowania, nazywał go też „zespołem stresu biologicznego”. W ramach tego zjawiska wyróżnił trzy stadia:
- Stadium reakcji alarmowej – to ten stan, w którym organizm mobilizuje wszystkie swoje siły, by móc poradzić sobie ze stresującą sytuacją. Wtedy dochodzi do podniesienia ciśnienia krwi, czy podniesienie temperatury ciała. Wszystko to ma na celu przygotowanie do obrony przed stresującą sytuacją, interpretowaną przez organizm jako sytuacja zagrożenia.
- Stadium odporności – w tym stadium człowiek zaczyna dostosowywać się do nowej, stresującej sytuacji. Nadal może nie wiedzieć jak radzić sobie ze stresem tak, by było to skuteczne, ale przyzwyczaja się do panujących warunków. Gorzej natomiast może znosić inne bodźce, które w normalnych warunkach nie byłyby dla niego stresujące, w tych jednak w takich chwilach bywają szkodliwe i trudne do zniesienia.
- Stadium wyczerpania – jeśli czynniki stresujące są zbyt duże lub trwają już zbyt długo, możliwości obronne i energetyczne organizmu ulegają wyczerpaniu. Dochodzi do rozregulowania funkcji organizmu, co może kończyć się chorobami, trwałymi, patologicznymi zmianami, a nawet śmiercią.
Selye czyni jeszcze jedno rozeznanie – na stres pozytywny i negatywny. Za stres pozytywny uważa się taki, który choć sprawia chwilowy dyskomfort, prowadzi do działania i rozwoju osobowości. Tego rodzaju stres pozwala na wyjście ze swojej strefy komfortu i zdecydowanie się na działania, których wcześniej podjąć się nie chciało, a które mają pozytywny wpływ na rozwój ciała i umysłu.
Negatywny stres to zaś taki, który powoduje rozregulowanie organizmu, jest zbyt ciężki i zbyt długotrwały, by mógł prowadzić do czegokolwiek, poza problemami ze zdrowiem.
Stres powoduje zmiany na trzech poziomach:
- Fizjologicznym – na tym poziomie pojawia się wzmożona potliwość, występują uderzenia gorąca, suchość w ustach, rozszerzenie źrenic, sztywność karku czy kołatanie serca
- Psychologicznym – tutaj występuje apatia, rozdrażnienie, strach, uczucie osamotnienia, strach, wrogość, problemy z podejmowaniem decyzji, obniżone poczucie własnej wartości czy podejrzliwość
- Behawioralnym – na tym poziomie ma się do czynienia z zaburzeniami apetytu – jego brakiem lub ciągłymi napadami głodu, obniżona wydajność, częstsze popadanie w konflikty, stan ciągłego pobudzenia, huśtawki emocjonalne, problemy z nałogami
Stres to zjawisko, które dotyczy każdego człowieka, każdy jednak reaguje na nie zupełnie inaczej – niektórzy są bardziej odporni, inni mniej. Każdy ma też swoje metody radzenia sobie ze stresem czy reagowania w sytuacjach stresowych. Na to jak stres działa na danego człowieka wpływa wiele rzeczy – jego temperament, osobowość, życiowe doświadczenie, a także ekspozycja na stres we wcześniejszych etapach życia.
Stres w pracy
Psychologia pracy to dziedzina, która od dziesiątek lat zajmuje się badaniem, czy praca jest koniecznością i przykrym obowiązkiem, czy też stawia człowieka na pozycji uprzywilejowanej. Coraz więcej dowodów, pozyskiwanych w ostatnich latach, wskazuje, że prawdziwym stwierdzeniem jest to drugie. Praca postrzegana jest jako przywilej i jako taka bardzo dobrze wpływa na zdrowie tak fizyczne jak i psychiczne.
To dzięki pracy człowiek może realizować swoje cele, dostaje wsparcie społeczne i zyskuje pewien status społeczny.
Stres w pracy to nadal jednak często występujące zjawisko. Występuje wtedy, gdy człowiek zaczyna denerwować się możliwością jej utraty – a za tym idzie też utrata przywilejów, które daje praca. Występuje też w sytuacji, w której pojawia się coraz więcej obowiązków, coraz większa odpowiedzialność i mało czasu na ich wypełnienie. Stresująca jest też sytuacja, w której ma się pracę, której się po prostu nie lubi. Stresu w pracy regularnie doznają też ofiary mobbingu.
Napięcie może kumulować się w mięśniach – zwłaszcza jeśli praca jest siedząca, czy wymaga dużej ilości czasu spędzanego za kierownicą – ból może na początku pojawiać się krótkotrwale i występować w odcinku lędźwiowo-krzyżowym lub w karku. Z biegiem czasu może stawać się jednak coraz bardziej uciążliwy, aż w końcu mogą uniemożliwić wykonywanie codziennych obowiązków.
Stres w pracy może objawiać się też w sferze psychicznej człowieka – może dojść nawet do wypalenia zawodowego, czy prób samobójczych. Człowiek dotknięty problemem długotrwałego stresu w pracy może doświadczać emocjonalnych huśtawek, wpaść w depresję czy nabawić się zaburzeń lękowych.
Jak radzić sobie ze stresem?
Istnieją najróżniejsze sposoby radzenia sobie ze stresem. Jednym z najczęściej polecanych jest wzmożona aktywność fizyczna. Osoby aktywne są w stanie szybciej zredukować stres i lepiej sobie z nim radzić. Regularny ruch pozytywnie wpływa na zdrowie psychiczne. Wpływają na to dwa czynniki – po pierwsze ruch fizyczny poprawia stan zdrowia i kondycję, co wpływa na lepsze samopoczucie, a po drugie ruch i aktywność fizyczna stymulują w organizmie wydzielanie hormonów, które poprawiają samopoczucie.
Techniki relaksacyjne to sposoby na stres, które są równie często polecane – uczą jak radzić sobie ze stresem samodzielnie. Wśród technik relaksacyjnych szczególnie polecana jest praca z oddechem – skupienie się na oddechu i miarowe, rytmiczne oddychanie wpływa pozytywnie na cały organizm, w tym też na wyciszenie targających Cię emocji.
Często polecana jest także wizualizacja. Ona ma na celu mentalne rozdzielenie siebie od stresującej sytuacji – tu często stosowane jest wyobrażenie sobie, że jest się w bezpiecznym, pięknym miejscu, do którego nie mają dostępu żadne problemy.
Równie często polecane są aromaterapia – terapia za pomocą zapachów i muzykoterapia – terapia muzyką. W walce ze stresem pomocne będzie też odpoczynek i skupienie się na kontaktach towarzyskich.
Czasami jednak stres jest zbyt duży, by radzić sobie z nim samodzielnie. Jeśli masz poczucie, że stres Cię przerasta i pożera od środka – poszukaj profesjonalnej pomocy. Psychoterapia pełni bardzo ważną funkcję w procesie radzenia sobie ze stresem i zdrowego odreagowywania. Podczas psychoterapii pacjent uczy się także radzić sobie ze swoimi emocjami.
To żaden wstyd poszukać pomocy. Nie czekaj aż problemy ze stresem przerodzą się w choroby fizyczne lub schorzenia i zaburzenia psychiczne. Istnieje wiele różnych terapii, na których znajdziesz pomoc. Terapia behawioralno-poznawcza nauczy Cię skąd bierze się w Tobie negatywne przekonanie i co jest powodem dręczących Cię problemów, a także nauczy zmienić nastawienie na mniej negatywne.
Psychoterapia w nurcie psychodynamicznym natomiast pozwala zrozumieć własne przeżycia i zachowania, a także odkrywa Twoje własne, wypracowane mechanizmy obronne.
Bez względu na to, w jakim nurcie podejmiesz psychoterapię – daj sobie szansę i zaufaj wykwalifikowanemu psychoterapeucie. Razem z nim przejdziesz tę drogę i rozpoczniesz nowe życie z wypracowanymi metodami, które w przyszłości podpowiedzą Ci jak walczyć ze stresem w sposób wydajny i efektywny.
Jak unikać stresu?
Stres bywa pozytywnym zjawiskiem, jest też nieodłączną częścią życia. Unikanie stresu za wszelką cenę i zamykanie siebie czy dziecka w bańce prędzej czy później skończy się źle – człowiek, który nigdy nie doświadczał stresu, nie zdążył sobie wypracować metod radzenia sobie z nim, dlatego nawet najmniejszy rodzaj stresu urasta do rangi wielkiego problemu. Z drugiej strony nie warto się też specjalnie narażać na stres i warto go omijać, jeśli jest taka możliwość. Jak unikać stresu?
Najważniejsze jest ustalenie, co jest czynnikiem stresogennym i zastanowienie się, czy da się go wykluczyć. Jeśli stresuje Cię praca – możesz zastanowić się, dlaczego tak się dzieje. Może to dlatego, że czujesz, ze robisz coś, czego nie lubisz albo czujesz się przytłoczony obowiązkami. Czasem nawet drobne zmiany mogą znacząco obniżyć poziom stresu i pozwolić go unikać w przyszłości.
Także psychoterapia pomoże Ci wypracować mechanizmy unikania stresu, które jednocześnie nie będą ucieczką i nie spowodują większych problemów w przyszłości. Czasami wystarczy też po prostu skupić się na sobie i na swoich potrzebach – to dość proste, a często się o tym zapomina.
Pamiętaj też, że to nie sam stres jest czymś negatywnym, a to, w jaki sposób na niego reagujesz. Unikanie stresu nie zawsze jest dobrym pomysłem, nie zawsze jest też możliwe. Dlatego dużo lepiej jest nauczyć sobie z nim radzić.
Na stronie internetowej Psychoterapiacotam.pl, przykładamy wagę do udostępniania jedynie sprawdzonych, rzetelnych informacji dotyczących objawów i profilaktyki chorób, ponieważ jesteśmy przekonani, że rozwijanie świadomości i wiedzy w tej dziedzinie wspomoże długotrwałe utrzymanie zdrowia. Należy jednak zwrócić uwagę, że ten artykuł nie jest poradą lekarską i nie może zastąpić diagnostyki ani konsultacji z lekarzem lub specjalistą psychologiem psychoterapeutą.
Dodaj komentarz